به گزارش تحریریه، نشنال اینترست در تحلیل توانایی موشکی ایران و تلاش آمریکا و اسرائیل برای مقابله با آن در تحلیلی با عنوان «آیا ایران در رقابت تسلیحات هایپرسونیک از آمریکا و اسرائیل پیشی گرفته است؟» آورد:

ایالات متحده و اسرائیل در حال کار روی لیزرهای پرقدرت برای مقابله با تهدید موشکی (ایران) هستند، اما این تسلیحات هنوز فاصله زیادی تا عملیاتی شدن دارند. در همین حال، ایران اکنون موشک‌های هایپرسونیک دارد.

در عصر مدرن بی‌ثباتی در سراسر جهان، درست زمانی که یک درگیری به نظر می‌رسد پایان یافته است، درگیری دیگری آغاز می‌شود. در ژوئن امسال، جنگ موسوم به «۱۲ روزه» میان دموکراسی عمدتاً یهودی اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران رخ داد. این جنگ تنها پس از آن پایان یافت که نیروی هوایی ایالات متحده عملیات «پتک نیمه‌شب» را (یک حمله فنی پیچیده شامل بمب‌افکن‌های پنهانکار دوربرد B-۲ اسپیریت) علیه تأسیسات مشکوک توسعه تسلیحات هسته‌ای ایران انجام داد.

تردید و پرسش هایی در مورد اثربخشی این حملات مطرح شد؛ تحلیلگران مستقل حدس زدند که این حملات برنامه هسته‌ای ایران را برای شش ماه تا دو سال به عقب انداخته، اما نتوانسته آن را برای همیشه نابود کند؛ این ادعایی بود که رئیس‌جمهور دونالد ترامپ در ابتدا مطرح کرده بود.

برای دولت ترامپ، روشن بود که این حملات پایان جنگ ۱۲ روزه است. اما برای اسرائیل و ایران، این تنها پیش‌غذا برای جنگ بزرگ‌تر بود. به هر حال، هم ایران و هم اسرائیل برنامه‌هایی برای هژمونی منطقه‌ای دارند و هر دو یکدیگر را مانعی برای رسیدن به این اهداف بزرگ می‌دانند.

از زمان پایان جنگ، هم اسرائیل و هم ایران در حال تسلیح و آماده شدن برای دور جدیدی از درگیری‌ها هستند.

تریتا پارسی، معاون اندیشکده کوئینسی، حدس می‌زند که درگیری احتمالاً در پاییز از سر گرفته خواهد شد.

برای رسیدن به این هدف، تنها اسرائیل نیست که در خرید و تولید تسلیحات فعال است. ایران، با وجود همه بمباران‌هایی که در جنگ گذشته متحمل شد، نشان داده که شهرهای موشکی زیرزمینی‌اش عمدتاً دست‌نخورده باقی مانده‌اند.

علاوه بر این، رئیس سابق سازمان اطلاعات دفاعی آمریکا (DIA) که اکنون از سمت خود کنار رفته بود، پیش‌تر به مطبوعات فاش کرده بود که حملات هوایی B-۲ به این سایت‌های هسته‌ای مستحکم ایران به اندازه‌ای که دولت ترامپ ادعا کرده بود مؤثر نبوده‌اند.

اکنون ایرانی‌ها قدرتمندترین سلاح خود را به‌عنوان نوعی بازدارندگی در برابر دور تازه‌ای از حملات هوایی اسرائیل به نمایش گذاشته‌اند. این موشک هایپرسونیک با نام «رستاخیز» (Acher al-Zaman) شناخته می‌شود و از زمان رونمایی توسط نیروهای نظامی ایران، بحث‌های شدیدی میان تحلیلگران دفاعی برانگیخته است. اگر ادعاهای ایران درباره این موشک جدید درست باشد، می‌تواند بزرگ‌ترین تهدید راهبردی برای امنیت اسرائیل در آینده نزدیک باشد.

برنامه توسعه تسلیحات هایپرسونیک ایران از اوایل دهه ۲۰۰۰ شتاب گرفت، زمانی که موشک‌هایی مانند شهاب-۳ گزینه‌های مختلف حمله میان‌برد را برای سپاه پاسداران فراهم کردند. تا سال ۲۰۲۳، ایران تسلیحات هایپرسونیک «فاتح-۱» و «فاتح-۲» را معرفی کرد که سرعتی تا ۱۵ ماخ و بردی بین ۸۶۹ تا ۱۲۴۳ مایل دارند. این تسلیحات هایپرسونیک ایرانی با مانورپذیری غیرقابل پیش‌بینی در پرواز، برای نفوذ به دفاع‌های هوایی پیشرفته مانند گنبد آهنین و شبکه‌های دفاع هوایی پیکان طراحی شده‌اند.

سری فاتح برای اولین بار در ژوئن ۲۰۲۵ طی حملات تلافی‌جویانه ایران علیه اسرائیل مورد آزمایش رزمی قرار گرفت، جایی که گزارش شد موشک‌های هایپرسونیک دفاع‌ها را غافلگیر کرده و آسیب قابل توجهی به اهداف نظامی و غیرنظامی وارد کرده‌اند.

اگرچه رسانه‌های اسرائیلی عمدتاً از انتشار اخبار آن خودداری کردند اما آسیب قابل توجه و نگرانی مقامات دفاعی اسرائیل که توسط تسلیحات پیشرفته هایپرسونیک ایران ایجاد شده است، دیگر قابل انکار نیست. و این تنها نمونه‌ای کوچک از توانایی‌های سامانه‌های ایرانی است که به سرعت در حال پیشرفت هستند.

به یاد داشته باشید که نه اسرائیل و نه ایالات متحده سامانه دفاعی مؤثری علیه این تسلیحات ندارند – گنبد آهنین برای موشک‌ها و راکت‌های کندتر و ابتدایی طراحی شده است، نه برای موشک‌های هایپرسونیک – و یا نمونه‌های قابل اعتماد خودشان.

شناخت موشک رستاخیز

موشک «رستاخیز یا آخرالزمان» ایران در طول نخستین مانور نظامی بزرگ ایران پس از پایان جنگ ۱۲ روزه آزمایش شد. این موشک هایپرسونیک قادر است تا ۸۰ کلاهک هر کدام با وزن ۷۰ کیلوگرم حمل کند و مجموع بار جنگی آن «قدرت تخریبی عظیم» دارد.

گزارش‌های تأییدنشده حاکی از آن است که این سلاح جدید هایپرسونیک ایران می‌تواند سرعتی بیش از ۱۲ ماخ داشته باشد و برد آن حدود ۳۰۰۰ کیلومتر است که اجازه می‌دهد اهداف سراسر منطقه را با زمان هشدار بسیار کم مورد حمله قرار دهد. در واقع، نام «رستاخیز» نقش نمادین این سلاح در دکترین نظامی ایران را برجسته می‌کند و نشان‌دهنده تغییری در استراتژی ایران است که با استفاده از سرعت و تعدد حملات، دشمنان را تحت فشار قرار می‌دهد.

موشک‌های هایپرسونیک مانند «رستاخیز» با ترکیب مسیرهای بالستیک و فازهای گلاید عمل می‌کنند و به سرعتی پنج برابر سرعت صوت می‌رسند. توانایی تغییر مسیر در میانه پرواز، آن‌ها را فوق‌العاده دشوار برای شناسایی و رهگیری می‌کند و از رادار و سامانه‌های موشکی فرار می‌کنند.

برخلاف موشک‌های بالستیک سنتی که مسیرهای قابل پیش‌بینی دارند، تسلیحات هایپرسونیک در جو زمین گلاید می‌کنند و فرصت واکنش دفاعی را به چند دقیقه کاهش می‌دهند. پیشرفت‌های ایران در سوخت جامد و مانورپذیری چندگانه (MaRVs) این توانایی را افزایش داده است و ممکن است سامانه‌هایی مانند پاتریوت آمریکا یا دفاع موشکی David’s Sling اسرائیل را کم‌اثر کند.

تهدید برای اسرائیل شدید است. موشک «رستاخیز» با بردی که فاصله تهران تا تل‌آویو را پوشش می‌دهد، می‌تواند در کمتر از ۱۰ دقیقه به خاک اسرائیل برسد و فرصت کمی برای تخلیه یا مقابله باقی بگذارد.

در تبادلات آتش ژوئن ۲۰۲۵، استفاده ایران از موشک‌های هایپرسونیک فاتح توانست دفاع هوایی اسرائیل را بشکند و سایت‌هایی در بنی‌برک و تل‌آویو را هدف قرار دهد و باعث تلفات غیرنظامی و آسیب به زیرساخت‌ها شد. طراحی چندکلاهکی «رستاخیز» این خطر را افزایش می‌دهد و امکان حملات پردامنه را فراهم می‌کند که می‌تواند دفاع چندلایه اسرائیل را تحت فشار قرار دهد.

هشداری برای ایالات متحده و اسرائیل

کارشناسان حدس می‌زنند که یک حمله تمام‌عیار می‌تواند دارایی‌های کلیدی مانند رآکتور هسته‌ای دیمونا یا بنادر حیفا را هدف قرار دهد و درگیری را به سطحی موجودیتی ارتقا دهد. مقامات ایرانی این موشک را به‌عنوان بازدارنده در برابر تجاوز اسرائیل معرفی کرده‌اند، اما استقرار آن نشان‌دهنده تغییر استراتژیک به سمت موقعیت تهاجمی است زیرا هر دو طرف خود را برای دور بعدی جنگ آماده می‌کنند.

به همین اندازه نگران‌کننده، پیامدهای این موشک برای پایگاه‌های نظامی آمریکا در خاورمیانه است. پایگاه‌های آمریکا در عراق، سوریه، اردن، عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی همگی در برد موشک هایپرسونیک جدید ایران قرار دارند و در معرض حملات سریع هستند. ایالات متحده دفاع منطقه‌ای را با سیستم THAAD و گروه‌های ناو هواپیمابر تقویت کرده است، اما تسلیحات هایپرسونیک این سیستم‌ها را به چالش می‌کشند. در حوادث گذشته، نیروهای نیابتی ایران با پهپاد و موشک به نیروهای آمریکا حمله کرده‌اند؛ «رستاخیز» می‌تواند امکان حمله مستقیم از ایران را فراهم کند و خطر تشدید گسترده‌تر درگیری را افزایش دهد.

ارزیابی وزارت دفاع آمریکا نشان می‌دهد که «تعداد زیاد» موشک‌های پیشرفته ایران تهدید رو به افزایشی است و ممکن است در صورت حمله به اسرائیل، نیروهای آمریکایی را به یک جنگ گسترده‌تر بکشاند.

کارشناسان شکاک معتقدند که تسلط واقعی بر موشک‌های هایپرسونیک نیازمند مواد پیشرفته و آزمایش‌های پیچیده است که ممکن است ایران فاقد آن باشد. همچنین منتقدان ادعا می‌کنند که ویژگی چندکلاهکی شبیه فناوری MIRV است که نیروهای ایرانی هنوز آن را نشان نداده‌اند.

با این حال، مهم است به یاد داشته باشیم که ایران در این حوزه سطح قابل توجهی از پیشرفت را نشان داده است؛ نادیده گرفتن خطر «رستاخیز» به‌عنوان تنها ادعای تبلیغاتی اشتباه خواهد بود.

واکنش آمریکا و اسرائیل تهدید هایپرسونیک ایران؟

در پاسخ به تهدید رو به رشد موشک‌های هایپرسونیک ایران، اسرائیل توسعه برنامه «پرتو آهنین» را گسترش می‌دهد، که یک سامانه دفاع موشکی مبتنی بر انرژی هدایت‌شده (DEW) است. به عبارت دیگر، اسرائیل در حال توسعه لیزرهای عظیم است که می‌توانند موشک‌های هایپرسونیک ورودی را از آسمان بسوزانند.

ایالات متحده نیز با پروژه بزرگ‌تر «گنبد طلایی» کار مشابهی انجام می‌دهد. با این حال، ارتش‌های غربی در دهه‌ها توسعه DEW با مشکل مواجه بوده‌اند و بسیاری از این برنامه‌ها در «جهنم توسعه» گرفتار شده‌اند. بنابراین، مدتی طول می‌کشد تا اسرائیل یا آمریکا بتوانند به این دفاع‌های فانتزی تکیه کنند. در همین حال، ایران اکنون موشک‌های هایپرسونیک دارد.

موشک هایپرسونیک «رستاخیز» ایران نماد رقابت تسلیحاتی رو به افزایش در خاورمیانه است و تلفیقی از توان فنی و جنگ روانی را نشان می‌دهد. پتانسیل تهدید آن برای اسرائیل و پایگاه‌های آمریکا ضرورت کاهش فوری تنش‌های دیپلماتیک را برجسته می‌کند.

با تسلیحات پیشرفته‌تر قدرت‌های منطقه‌ای، خطر محاسبات اشتباه افزایش می‌یابد و می‌تواند درگیری با پیامدهای جهانی را شعله‌ور کند. نظارت بر پیشرفت موشکی ایران برای حفظ صلح شکننده در منطقه حیاتی است و شاید اسرائیل بخواهد تعهد خود به آغاز دوباره جنگ علیه ایران را دوباره ارزیابی کند.

پایان/