به گزارش تحریریه، جو بایدن که روزی معاون «باراک اوباما» و مشاور وی در زمینه توافق هسته ای با ایران بود، امروز نیز ترکیب تیم سیاست خارجی او از تمایل برای تنش زدایی با ایران حکایت دارد. در دولت بایدن افرادی چون «آنتونی بلینکن» برای سمت وزیر خارجه، «آلخاندرو مایورکاس» به عنوان وزیر امنیت میهن، «آوریل هِینس» به عنوان مدیر اطلاعات ملی، «لیندا توماس گرینفیلد» به عنوان سفیر آمریکا در سازمان ملل،‌ «جیک سالیوان» به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید و همچنین «جان کری» به عنوان نماینده ویژه در امور تغییرات اقلیمی انتخاب شدند؛ افرادی که رویکردی همانند دوره اوباما در مسائل مرتبط با برجام و ایران دارند.

باوجود ذوق زدگی و خوشبینی ها در داخل کشورمان اما بسیاری از ناظران بر این باورند که بایدن و تیم سیاست خارجی او عجله ای برای بازگشت به برجام ندارند. آنها با طرح مسائل غیرمرتبط با برجام از قبیل فعالیت های موشکی و منطقه ای جمهوری اسلامی ایران، سعی در گرفتن امتیازهای بیشتر از تهران دارند.

بنابراین بایدن قصد بهره گیری از نتایج «کارزار حداکثری» ترامپ را دارد که شرایط اقتصادی ایران را با بحران مواجه کرده است. از طرفی عدم تعجیل در احیای برجام می تواند به دلیل عمر کوتاه و چند ماهه دولت روحانی باشد. هر چند دستیابی به توافق با این دولت با توجه به تجربه برجام دشوار نخواهد بود اما توافق با دولت جدید ایران که به باور ناظران به احتمال زیاد اصولگرا است، بر ثبات و ماندگاری توافق می افزاید.

نگاهی به مواضع دبیرکل سازمان ملل و سران بروکسل گرفته تا تیم بایدن، گویای آن است که احیای برجام امری زمان بر خواهد بود و در کوتاه مدت نباید انتظار آن را داشت. «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل در کنفرانس خبری‌ در روز پنج‌شنبه نهم بهمن در پاسخ به پرسشی در این باره که آیا امکان دارد که او برای خروج از بن‌بست بین ایران و آمریکا میانجی‌گری کند، گفت «کارهای زیادی برای انجام دادن هست اما من انتظار ندارم که یک راه‌حل فوری پیدا شود.» به قول معروف «این قصه سر دراز دارد» و نباید به بازگشت آمریکا به برجام و احیای توافق در آینده ای نزدیک امید داشت.

مواضع اخیر «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه جدید آمریکا نیز از عدم شتابزدگی این کشور برای بازگشت به برجام نشان دارد. وی روز چهارشنبه هشتم بهمن در اولین نشست خبری خود تصریح کرد موضع بایدن این است که اگر ایران به تعهداتش در برجام برگردد، ایالات متحده هم همین کار را خواهد کرد و بعد از آن به دنبال «توافقی بلندمدت‌تر و مستحکم‌تر» با جمهوری اسلامی خواهد بود.

مشکلِ گامِ اول در نخستین مرحله 

«توافقی بلندمدت‌تر و مستحکم‌تر» که بلینکن از آن دم می زند، موضوع تازه ای نیست و به تلاش غرب برای گنجاندن مسائل موشکی و منطقه ای به برجام ارتباط دارد. در این میان شاهد همصدایی تروئیکای اروپا و تیم بایدن نیز هستیم و «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان همواره از طرح مسائل فوق الذکر در گفت و گوهای برجامی سخن به میان آورده است.

اما ایده «امانوئل مکرون» رییس جمهوری فرانسه نشان می دهد که به قول معروف «این قصه سر دراز دارد» و نباید به بازگشت آمریکا به برجام و احیای توافق در آینده ای نزدیک امید داشت. مکرون خواستار حضور عربستان در مذاکرات هسته‌ای ایران شده و بر این باور است که مذاکرات درباره توافق هسته ای ایران باید خیلی سختگیرانه باشد و کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی هم در این مذاکرات مشارکت داشته باشند.

از نگاه ناظران همسویی تروئیکای اروپا با آمریکا در دولت بایدن، احیای برجام را دشوار می سازد. اختلاف نظر عمیق آنها در دولت ترامپ، هر چند به اجرای برجام منجر نشد اما بین دو سوی اقیانوس اطلس فاصله انداخت به طوری که اروپایی ها در صحن شورای امنیت به طرح ضدایرانی آمریکا و فعال سازی مکانیسم ماشه رای ندادند. در حال حاضر، سران بروکسل در کنار آمریکا همواره بر طبل گنجاندن مسائل موشکی و منطقه ای در مذاکرات آتی می کوبند.

در حالی که طرف غربی در عمل نشان داده حاضر به انجام تعهدات برجامی و لغو تحریم ها نیست و احیای توافق را منوط به پایبندی کامل ایران به تعهدات می داند اما مسوولان جمهوری اسلامی ایران معتقدند توپ برجام در شرایط کنونی در زمین آمریکا قرار دارد و بایدن باید با برداشتن تحریم ها، حُسن نیت خود را به تهران نشان دهد؛ مطالبه ای که با توجه به برجام گریزی ترامپ و ناتوانی تروئیکای اروپا در اجرای توافق منطقی به نظر می رسد.

ظریف روز جمعه دهم بهمن ماه در نشست خبری مشترک با «داود چاوش اوغلو» همتای ترک خود بار دیگر تاکید کرد که «وظیفه آمریکاست که به برجام بازگردد». بنابراین در این برهه برداشتن گام اول به یک چالش تبدیل شده و اهمیتی فزاینده یافته است. باید منتظر ماند و دید که سرانجام اولین قدم از سوی کدام طرف و چه زمانی برداشته خواهد شد.

پایان/