در ادامه دو مطلب قبلی (این و این)، یک سوال مفید و جالب دیگر این بود: ارزش نفت و گاز با چه مبلغی در حساب‌های ملی و محاسبه جی‌دی‌پی ایران وارد می‌شود و آیا این یکی از دلایل تفاوت بین جی‌دی‌پی اسمی و PPP است؟

برای پاسخ به این سوال سری به اعداد و ارقام حساب‌های ملی زدیم. این سیر محاسبات «سرانگشتی» را دنبال کنید:

۱)‌ ارزش افزوده بخش نفت و گاز  در حساب‌های ملی سال ۹۹ حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان (ه.م.ت) است که رقمی نزدیک به ۸ درصد کل جی‌دی‌پی است. (یک فرض رایج ولی اشتباه این است که سهم نفت در اقتصاد ایران خیلی بیش از این است. سهم نفت حدود ۵-۶ درصد است و نه بیش‌تر. حتی در کشورهای خیلی نفتی مثل عربستان و امارات هم سهم نفت چیزی حدود ۲۰ درصد جی‌دی‌پی است.)

۲) خب تولید فیزیکی  نفت و گاز چه قدر است؟ به صورت تقریبی حدود «معادل ده میلیون بشکه نفت خام در روز». دقت کنید که ده میلیون بشکه در روز شامل نفت خام (حدود ۳.۵ میلیون بشکه) و گاز طبیعی است و رایج است که انرژی گرمایی مترمعکب گاز را به معادل بشکه نفت تبدیل کنیم تا بتوانیم با اعداد ملموسی کار کنیم و تقریب بزنیم.

۳) خب حالا اگر ۴۰۰ ه.م.ت را بر تولید سالیانه ناشی از ده میلیون بشکه در روز تقسیم کنیم، به هر بشکه حدود «صد هزار تومان» (۴ دلار) می‌رسد. یعنی ارزش افزوده هر بشکه نفت خام در حساب‌های ملی ایران با قیمت حدود ۴ دلار ثبت می‌شود که طبعا خیلی کم‌تر از قیمت بین‌المللی است.

۴) قیمت جهانی هر بشکه چه قدر است؟ حدود ۲۵ دلار! می‌پرسید چرا ۲۵ و نه ۵۰ دلار؟ چون آن ده میلیون بشکه شامل نفت و گاز است و قیمت انرژی حرارتی گاز در دنیا ارزان‌تر از نفت است (حدود یک سوم). یعنی ۲۵ دلار برای هر بشکه نفت تخمین منصفانه‌ای برای ارزش میانگین سبد وزنی نفت و گاز ایران است.

۵) خب پس یک نکته در مورد تفاوت جی‌دی‌پی اسمی و PPP را این‌جا می‌بینیم: وقتی به PPP تبدیل می‌کنیم، تقریبا ۲۰ دلار به ازای هر بشکه به ارزش GDP اضافه می‌کنیم تا با قیمت جهانی معادل‌سازی شود. این رقم چیزی حدود ۷۰ میلیارد دلار در سال است.

جمع‌بندی کاربردی: حدود ۷۰ میلیارد دلار از تفاوت بین جی‌دی‌پی اسمی و PPP ایران با دقت به بخش نفت و گاز قابل توضیح‌ دادن است. طبعا این رقم سال به سال متفاوت است چون قیمت جهانی نفت (و گاز) تغییر می‌کند.

کانال شخصی

پایان/