به گزارش تحریریه، با شمارش معکوس برای ازسرگیری مذاکرات وین، طرح‌ها و بسته‌های پیشنهادی غربی برای احیای برجام یکی پس از دیگری راهی وین می‌شود؛ طرح هایی که فرصت یافتند تا در جریان رفت وآمدهای دیپلماتیک در فاصله پنج ماهه بین دور ششم و هفتم متولد شوند.

به تازگی طرحی از سوی آمریکا رونمایی شده که البته پیشنهاد جدیدی نیست و بارها از زبان کارشناسان و مقامات این کشور و نیز تروئیکای اروپا مطرح شده اما مورد قبول جمهوری اسلامی ایران واقع نشده است.

اخیرا «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ سفید در دیدار با مقامات رژیم صهیونیستی بسته پیشنهادی توافق موقت با ایران در مذاکرات هسته‌ای را رونمایی کرده است. سالیوان پیشنهاد «توافق موقت با ایران» را به «ایال هولاتا» مشاور امنیت داخلی رژیم صهیونیستی ارائه و مقام اسرائیلی این پیشنهاد را در دیدار اخیر خود با مقام آمریکایی بررسی کرده است.

براساس پیشنهاد یاد شده، آمریکا در ازای توقف موقت بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران، بخش‌هایی از دارایی‌های مسدودشده این کشور را آزادسازی و یا برخی مبادلات بشردوستانه را از تحریم معاف خواهد کرد.یک نقص بزرگ طرح گام به گام، عدم توازن و تناسب بین تعهدات و مسئولیت های ایران و آمریکا است.

از مخالفت مقامات رژیم صهیونیستی با این طرح که قابل پیش بینی بود بگذریم، این طرح همان ابتکار بازگشت «گام‌ به ‌گام» به توافق هسته ‌ای است که از همان روزهای نخست ورود بایدن به کاخ سفید بر سر زبان ها افتاد.

ماه فوریه بود که خبرگزاری «رویترز» به نقل از چند منبع مطلع نوشت علت در پیش گرفتن سیاست احیای گام‌ به ‌گام توافق هسته ‌ای این است که آمریکا حل مناقشه با جمهوری اسلامی بر سر فعالیت‌های هسته‌ای ایران را امری زمان‌بر ارزیابی می‌کند. از این رو اجرای چنین سیاستی می‌تواند از افزایش تنش بین آمریکا و ایران جلوگیری کرده و زمان لازم برای دست‌یابی به این توافق را برای طرفین فراهم سازد.

تردیدی وجود ندارد که اجرای طرح گام به گام به زمان زیادی نیاز دارد چرا که ابتدا باید مشخص شود دو طرف چه گام هایی را باید بردارند که تناسب و توازن در آن رعایت شود. ضمن اینکه این گام ها باید مورد راستی آزمایی یکدیگر قرار گیرند. برای مثال در قدم اول توقف غنی سازی ۶۰ درصدی ایران درمقابل رفع تحریم های مشخصی مثل تحریم های مالی و بانکی. درقدم دوم توقف غنی سازی ۲۰ درصدی ایران درمقابل رفع تحریم های نفتی. به همین ترتیب طرح گام به گام تکمیل شود.

موضوع مهمتر اما هزینه ای است که تهران در صورت بازگشت پذیری متقبل و متحمل خواهد شد. اینکه آمریکا بخواهد تحریم ها را مجددا برگرداند به قول ترامپ با چرخاندن نوک خودکار انجام می گیرد اما آیا تهران هم می تواند با همین سهولت فعالیت های هسته ای را به روز قبل توافق برگرداند؟ آیا خالی کردن قلب رآکتور آب سنگین اراک از بتون یا ناچار شدن به ساخت یک قلب دیگر برای رآکتور که تاوان پیمان شکنی آمریکا در برجام بود، هزینه کمی است؟

در این میان اما یکسری موانع و معایبی باعث شده که مقامات جمهوری اسلامی تاکنون هر گونه بسته پیشنهادی از جمله طرح گام به گام را رد کنند و بر لغو یکباره تمامی تحریم ها اصرار ورزند.

یک نقص بزرگ طرح گام به گام، عدم توازن و تناسب بین تعهدات و مسئولیت های ایران و آمریکا است. با توجه به اینکه بازگشت ایران از تعهدات برجامی پاسخی به نقض عهد آمریکا بود، انتظار می رود کاخ سفید به عنوان ناقض برجام ابتدا خسارتش را جبران کند و بعد از طرف مقابل بخواهد به عقب برگردد.

با توجه به خروج یکجانبه آمریکا از برجام و عدم ارائه تضمین از سوی تیم بایدن نسبت به تکرار رفتار دولت قبلی، ایران چگونه می تواند بار دیگر به طرف غربی اعتماد کند؟

موضوع مهمتر اما هزینه ای است که تهران در صورت بازگشت پذیری متقبل و متحمل خواهد شد. اینکه آمریکا بخواهد تحریم ها را مجددا برگرداند به قول ترامپ با چرخاندن نوک خودکار انجام می گیرد اما آیا تهران هم می تواند با همین سهولت فعالیت های هسته ای را به روز قبل توافق برگرداند؟ آیا خالی کردن قلب رآکتور آب سنگین اراک از بتون یا ناچار شدن به ساخت یک قلب دیگر برای رآکتور که تاوان پیمان شکنی آمریکا در برجام بود، هزینه کمی است؟

در زمینه حذف و نصب سانتریفیوژها و آبشارها نیز هزینه مالی و زمانی متوجه کشورمان خواهد بود از این رو حتی در صورت شکست توافق و بازگشت دو طرف به شرایط پیش از برجام، تحریم در ظرف دقایقی ازسرگرفته خواهد شد اما این سرعت بازگشت پذیری در مورد ایران صدق نمی کند، همانگونه که جریمه ناشی تعهدگریزی غرب و نافرجامی برجام را ایران پرداخت کرد. قدرت های جهانی عضو برجام با هیچ مجازاتی برای نقض برجام مواجه نشدند اما ایران زیر شدیدترین تحریم ها قرار گرفت.

پایان/