به گزارش تحریریه، بر اساس نظرسنجی رویترز، تولید نفت اوپک در ماه آوریل به ۲۶ میلیون و ۶۰۰هزار بشکه در روز رسید که نسبت به مارس، کاهش ۳۰هزار بشکه‌ای را نشان می‌دهد؛ این در حالی است که در ابتدای سال، نشانه‌هایی از بازگشت اوپک به سیاست‌های افزایش عرضه دیده می‌شد. نکته قابل‌تأمل آن است که این کاهش در شرایطی رخ داده که از آوریل، اوپک‌پلاس (متشکل از اوپک و متحدانش از جمله روسیه) رسما تصمیم به کاهش تدریجی محدودیت‌های تولیدی گرفته بود؛ اقدامی که انتظار می‌رفت به افزایش قابل‌توجه عرضه منجر شود. اما در عمل، برخی اعضا با افت تولید مواجه شدند و تعهدات به‌صورت ناهمگن اجرایی شد. این ناهمخوانی میان برنامه‌ریزی و عملکرد واقعی، بار دیگر مساله پایبندی اعضا به سهمیه‌های تولیدی و نقش تحریم‌ها، مشکلات فنی و تحولات داخلی کشورهای عضو در تحقق اهداف جمعی را زیر ذره‌بین برده است.
عوامل موثر در کاهش تولید
کاهش تولید در آوریل عمدتا ناشی از افت صادرات ونزوئلا بود؛ کشوری که به دلیل تحریم‌های فزاینده و هدفمند ایالات متحده، بار دیگر در مرکز بحران عرضه قرار گرفت. تحریم‌های جدید آمریکا به‌ویژه علیه شرکت‌های مرتبط با صنعت نفت این کشور، باعث شد برخی محموله‌های نفتی ونزوئلا که قرار بود به شرکت آمریکایی شورون ارسال شوند، لغو و در نتیجه تعدادی از کشتی‌های حامل نفت مجبور به بازگشت شدند. این اقدام، نه‌تنها صادرات ونزوئلا را به‌طور ملموسی کاهش داد، بلکه توان عملیاتی صنعت نفت این کشور را بیش از پیش دچار اختلال کرد.
در سوی دیگر، عراق که در ماه‌های گذشته با انتقاداتی نسبت به عدم‌پایبندی کامل به سهمیه‌های تعیین‌شده مواجه شده بود، این بار تحت فشار مستقیم اوپک‌پلاس، تولید خود را کاهش داد تا نشانه‌ای از همکاری و همسویی با سیاست‌های گروه ارائه دهد. در لیبی نیز که همچنان با بی‌ثباتی سیاسی و مشکلات امنیتی مواجه است، تولید نفت کاهش یافت؛ وضعیتی که نشان‌دهنده شکنندگی مستمر زیرساخت‌های نفتی این کشور است. در مقابل این افت‌های منطقه‌ای، ایران توانست خود را به‌عنوان تنها بازیگر افزایشی در میان اعضای اوپک نشان دهد.
افزایش صادرات نفت ایران در ماه آوریل، بیشترین رشد تولید را برای این کشور به ارمغان آورد، آن هم در شرایطی که تحریم‌های جدید آمریکا، دست‌کم در این بازه زمانی، تاثیر عملی و بازدارنده‌ای بر جریان صادرات آن نگذاشته‌اند. به نظر می‌رسد همکاری با پالایشگاه‌های کوچک آسیایی به ایران کمک کرده تا فشار تحریم‌ها را کاهش داده و حتی در شرایط تحریم، تولید خود را افزایش دهد. این وضعیت تعادلی شکننده را در ساختار اوپک ایجاد کرده که در آن برخی اعضا با افت اجباری یا ناخواسته تولید مواجهند، در حالی که دیگران با بهره‌گیری از خلأهای موجود، سهم بیشتری از بازار را تصاحب می‌کنند.
برنامه‌های آینده اوپک‌پلاس
اوپک‌پلاس تصمیم دارد در ماه ژوئن تولید خود را ۴۱۱هزار بشکه در روز افزایش دهد؛ رقمی که در صورت تحقق کامل، می‌تواند بخشی از کاهش عرضه ماه‌های گذشته را جبران کرده و به تقویت سمت عرضه در بازارهای جهانی منجر شود. این افزایش در چارچوب برنامه‌ریزی گسترده‌تری انجام می‌شود که هدف آن، کاهش تدریجی محدودیت‌های تولیدی ۲ میلیون و ۲۰۰هزار بشکه‌ای است؛ محدودیت‌هایی که از دسامبر ۲۰۲۴ به‌منظور حمایت از قیمت‌ها، مدیریت عرضه و پاسخ به تضعیف تقاضا در بازار جهانی انرژی اعمال شده بودند.
تصمیم برای افزایش تولید در این مقطع زمانی، نشان‌دهنده تغییر تدریجی رویکرد اوپک‌پلاس از سیاست انقباضی به سیاستی متعادل‌تر است؛ تغییری که به پشتوانه برخی عوامل بنیادین بازار از جمله کاهش سطح ذخایر نفت خام در کشورهای مصرف‌کننده و بهبود نسبی تقاضا در اقتصادهای نوظهور اتخاذ شده است. با این حال، میزان تحقق‌یافته از این افزایش تولید همچنان با ابهامات جدی همراه است؛ چرا که دو متغیر مهم یعنی تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران و ونزوئلا، نقش تعیین‌کننده‌ای در توان عملیاتی این کشورها و همچنین توازن عرضه درون گروه دارند.
در واقع، در صورتی که تحریم‌های آمریکا به‌ویژه در قبال ایران شدت یابد و امکان صادرات این کشور محدود شود، بخشی از افزایش برنامه‌ریزی‌شده از سوی سایر اعضا می‌تواند با هدف جبران کاهش سهم ایران به بازار تزریق شود. به همین ترتیب، در مورد ونزوئلا نیز اگر تحریم‌های نفتی آمریکا از حالت نمادین به اجرایی تبدیل شوند و شرکت‌های بزرگ نفتی مانند شورون نتوانند همکاری خود را ادامه دهند، تولید این کشور نیز بیش از پیش افت خواهد کرد. بنابراین، هرگونه ارزیابی از تاثیر نهایی افزایش ۴۱۱هزار بشکه‌ای برنامه‌ریزی‌شده، مستلزم تحلیل همزمان از رفتار بازار و تحولات ژئوپلیتیک است. در مجموع، گرچه اوپک‌پلاس برنامه‌ای روشن برای افزایش تدریجی تولید در اختیار دارد، اما چشم‌انداز اجرای کامل آن همچنان در گروی عوامل برون‌سازمانی، به‌ویژه سیاستگذاری‌های آمریکا در قبال دو صادرکننده کلیدی و تحریم‌شده یعنی ایران و ونزوئلا خواهد بود.
واکنش بازار نفت
به‌گزارش رویترز و تالحظه تنظیم این خبر قیمت نفت برنت در روز جمعه نهم ماه مه به ۶۳ دلار در هر بشکه رسید که افزایش ۰.۶۸ درصدی نسبت به‌روز قبل نشان می‌دهد. این افزایش، بازتابی از فضای مثبت روانی حاکم بر بازارهای جهانی است که عمدتا ناشی از امیدواری به بهبود روابط تجاری میان دو اقتصاد بزرگ جهان یعنی آمریکا و چین است. مذاکرات برنامه‌ریزی‌شده میان مقامات عالی‌رتبه اقتصادی این دو کشور، به‌ویژه دیدار پیش‌روی وزیر خزانه‌داری آمریکا با معاون نخست‌وزیر چین در سوئیس، باعث شده تا سرمایه‌گذاران نسبت به کاهش تنش‌های تجاری خوش‌بین‌تر شوند؛ تنش‌هایی که در سال‌های اخیر موجب بی‌ثباتی در بازارهای انرژی و کاهش رشد تقاضا برای نفت شده بودند.
از سوی دیگر، توافق تجاری تازه میان ایالات متحده و بریتانیا نیز به بهبود جو روانی بازار کمک کرده است. طبق این توافق، بریتانیا تعرفه‌های وارداتی خود بر کالاهای آمریکایی را کاهش داده و آمریکا نیز با کاهش تعرفه برخی خودروهای انگلیسی موافقت کرده است. این تحولات نه‌تنها پیام مثبتی برای سایر شرکای تجاری جهان دارد، بلکه می‌تواند تقاضا برای نفت را در دو کشور مصرف‌کننده بزرگ انرژی افزایش دهد و به بهبود شاخص‌های کلان اقتصادی آنها منجر شود؛ عواملی که در مجموع موجب حمایت از قیمت نفت شده‌اند.
با این حال، این رشد قیمتی با تهدیدی درونی از جانب خود بازار نفت مواجه است. برنامه‌های اوپک‌پلاس برای افزایش تولید در ماه‌های آینده می‌تواند نقش ترمزی در ادامه روند صعودی قیمت‌ها ایفا کند. اگر این افزایش تولید به‌طور کامل اجرا شود و همزمان با آن تحریم‌های نفتی آمریکا نتوانند صادرات کشورهای هدف مانند ایران و ونزوئلا را به‌طور موثر محدود کنند، مازاد عرضه‌ای در بازار شکل خواهد گرفت که به کاهش قیمت‌ها منجر می‌شود.
بنابراین، اگرچه اکنون بازار به دلیل نشانه‌های مثبت ژئوپلیتیک در مسیر افزایشی قرار گرفته، اما تعادل میان عرضه و تقاضا در ماه‌های آینده نقش تعیین‌کننده‌ای در تداوم یا توقف این روند خواهد داشت. تحریم‌های آمریکا علیه ایران و ونزوئلا تاثیرات متفاوتی بر بازار نفت داشته است. در حالی که صادرات ونزوئلا کاهش یافته، ایران توانسته صادرات خود را افزایش دهد. در عین حال، تنش‌های بین پاکستان و هند می‌تواند تقاضای منطقه‌ای برای دیزل را افزایش دهد، در حالی که مصرف سوخت هواپیما به دلیل اختلالات در فضای هوایی ممکن است کاهش یابد.
کاهش غیرمنتظره تولید نفت اوپک در آوریل ۲۰۲۵ نشان‌دهنده پیچیدگی‌های موجود در بازار جهانی انرژی است. عوامل متعددی از جمله تحریم‌ها، تنش‌های ژئوپلیتیک و تصمیمات تولیدی اوپک‌پلاس بر عرضه و تقاضای نفت تاثیر می‌گذارند. در این شرایط، نظارت دقیق بر تحولات بازار و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک برای کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده نفت اهمیت ویژه‌ای دارد.
منبع: دنیای اقتصاد
پایان/
نظر شما