در پی تحولات اخیر منطقه‌ای، دو کریدور ژئوپلیتیکی با عنوان‌های «کریدور داوود» و «کریدور زنگزور» به کانون توجه رسانه‌ها و تحلیلگران سیاسی تبدیل شده‌اند. این کریدورها، هرچند در مناطق جغرافیایی متفاوتی (خاورمیانه و قفقاز جنوبی) واقع شده و ظاهراً اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند، از منظر استراتژیک و ژئوپلیتیکی ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و با منافع قدرت‌های غربی، به‌ویژه ناتو و رژیم صهیونیستی، هم‌راستا هستند.
کریدور داوود، به‌عنوان بخشی از راهبرد توسعه‌طلبانه رژیم صهیونیستی، با هدف ایجاد مسیری زمینی از بلندی‌های اشغالی جولان تا اقلیم کردستان عراق طراحی شده است. این مسیر دسترسی مستقیم رژیم صهیونیستی به مناطق تحت کنترل کردها در شمال سوریه و عراق را تسهیل کرده و نفوذ این رژیم را در خاورمیانه تقویت می‌کند.
از سوی دیگر، کریدور زنگزور، که از خاک ارمنستان عبور می‌کند، نه‌تنها برای اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان و ترکیه حائز اهمیت است، بلکه در چارچوب طرح‌های کلان ناتو برای تقویت حضور غرب در قفقاز جنوبی و ایجاد محور ارتباطی بین آسیا و اروپا تعریف شده است.
اهداف استراتژیک کریدور داوود
کریدور داوود از منظر ژئوپلیتیکی، ابزاری برای گسترش نفوذ رژیم صهیونیستی در خاورمیانه به شمار می‌رود. این کریدور با ایجاد مسیری زمینی از بلندی‌های اشغالی جولان تا اقلیم کردستان، امکان دسترسی مستقیم به مناطق تحت کنترل کردها را فراهم می‌سازد. این امر به رژیم صهیونیستی اجازه می‌دهد ضمن تحکیم روابط با گروه‌های کرد، فشار بر محور مقاومت، به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران، را تشدید کند. افزون بر این، کریدور داوود می‌تواند به‌عنوان مسیری برای عملیات اطلاعاتی و نظامی علیه ایران مورد بهره‌برداری قرار گیرد. از منظر اقتصادی نیز، این کریدور دسترسی رژیم صهیونیستی به منابع انرژی و بازارهای منطقه‌ای را تسهیل می‌کند.
اهمیت کریدور زنگزور و نقش ناتو
کریدور زنگزور، هرچند در ظاهر پروژه‌ای حمل‌ونقلی برای اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان و ترکیه است، اهدافی کلان‌تر را دنبال می‌کند. این کریدور، که به «دالان تورانی ناتو» موسوم است، با حمایت قدرت‌های غربی، به‌ویژه ناتو، طراحی شده و با تقویت روابط اقتصادی و نظامی بین باکو و آنکارا، نفوذ غرب در قفقاز جنوبی را گسترش می‌دهد. این مسیر، با ایجاد محور ارتباطی زمینی بین آسیا و اروپا، می‌تواند به‌عنوان جایگزینی برای مسیرهای سنتی تحت کنترل ایران، روسیه و چین عمل کرده و موقعیت ژئوپلیتیکی این کشورها را در منطقه تضعیف کند.
یکی از ابعاد کلیدی حمایت رژیم صهیونیستی از کریدور زنگزور، تلاش برای دور زدن محدودیت‌های ژئوپلیتیکی مسیرهای سنتی نفوذ یا تهاجم به ایران است. این رژیم در سال‌های اخیر راهبرد «محاصره ایران» را از طریق ائتلاف‌های منطقه‌ای و بهره‌گیری از خاک و حریم هوایی کشورهای همسایه ایران دنبال کرده است. چنانکه در جریان تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به ایران، حملات متعددی به شهرهای تبریز، اردبیل و سایت‌های راداری در شمال غرب ایران با بهره‌گیری از جنگنده‌ها و پهپادهای این رژیم و از طریق حریم هوایی کشورهای همسایه ایران انجام شده است.
پیوند استراتژیک کریدورهای داوود و زنگزور
با وجود تفاوت‌های جغرافیایی، کریدورهای داوود و زنگزور از منظر استراتژیک مکمل یکدیگر هستند. همکاری فزاینده جمهوری آذربایجان با رژیم صهیونیستی، به‌ویژه در حوزه‌های نظامی و اطلاعاتی، زمینه‌ساز پیوند این دو کریدور شده است. کریدور داوود، که تا مرزهای ترکیه در شمال عراق امتداد می‌یابد، می‌تواند از طریق خاک ترکیه به کریدور زنگزور متصل شده و محور نفوذ جدید و به هم پیوسته‌ای برای رژیم صهیونیستی و ایالات متحده از مدیترانه تا دریای کاسپین ایجاد کند.
این محور نه‌تنها نفوذ رژیم صهیونیستی را در منطقه تقویت می‌کند، بلکه با حمایت ناتو، به ابزاری برای محصورسازی ایران تبدیل می‌شود. در این میان، ترکیه به‌عنوان عضو ناتو و متحد نزدیک رژیم صهیونیستی، نقشی محوری در هم‌راستا کردن منافع این دو کریدور علیه ایران ایفا می‌کند.
پیامدهای ژئوپلیتیکی برای ایران
ایجاد کریدورهای داوود و زنگزور پیامدهای منفی متعددی برای ایران به همراه دارد:
- این کریدورها می‌توانند به‌عنوان مسیری برای عملیات اطلاعاتی و نظامی علیه ایران مورد استفاده قرار گیرند.
- تقویت روابط اقتصادی و نظامی بین جمهوری آذربایجان، ترکیه و رژیم صهیونیستی می‌تواند ایران را در قفقاز جنوبی و خاورمیانه دچار چالش‌های اساسی سازد.
- با توجه به نقش ناتو در کریدور زنگزور، این پروژه می‌تواند به افزایش حضور نظامی غرب در نزدیکی مرزهای ایران منجر شود که تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی ایران است.
به منظور درک بهتر ارتباط این دو کریدور، می‌توان به مسیر حملات هوایی رژیم صهیونیستی به ایران اشاره کرد. در جریان تجاوز دوازده روزه، اسرائیل با عبور از حریم هوایی سوریه و عراق (کریدور داوود) و سپس ورود به حریم هوایی ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان (کریدور زنگزور) و پرواز بر فراز دریای کاسپین، به خاک ایران نفوذ کرده است.
در شرایطی که استفاده از حریم هوایی سایر کشورها برای عملیات نظامی با چالش‌های دیپلماتیک و سیاسی قابل‌توجهی مواجه است، ایجاد کریدورهای داوود و زنگزور می‌تواند دسترسی زمینی و هوایی رژیم صهیونیستی به این مناطق را تسهیل کرده و امکان اجرای عملیات نظامی یا جاسوسی با زمان واکنش کوتاه‌تر و هزینه کمتر را علیه ایران فراهم سازد.
نتیجه‌گیری
کریدورهای داوود و زنگزور، هرچند در ظاهر پروژه‌هایی مستقل با اهداف منطقه‌ای هستند، اما در حقیقت بخشی از یک راهبرد ژئوپلیتیکی گسترده‌تر با هدف تقویت نفوذ رژیم صهیونیستی و ناتو در خاورمیانه و قفقاز جنوبی به شمار می‌روند. این کریدورها با ایجاد محور نفوذ از مدیترانه تا دریای کاسپین، ضمن تأمین منافع اقتصادی و نظامی رژیم صهیونیستی، ترکیه و جمهوری آذربایجان، با محصورسازی ایران، روسیه و چین، توازن قدرت منطقه‌ای را به نفع غرب تغییر می‌دهند. پیوند استراتژیک این دو کریدور، به‌ویژه از طریق همکاری‌های فزاینده باکو و تل‌آویو، تهدیدی جدی برای امنیت ملی ایران محسوب می‌شود.
پایان/
نظر شما