به گزارش تحریریه، ایرنا به نقل از بخش اسپانیولی تارنمای فرانس۲۴، در خیابان‌های ریودوژانیرو برزیل می‌توانید فروشندگان خیابانی را پیدا کنید که همه چیز را از پاپ کورن گرفته تا سیگار و لوازم الکترونیکی مانند کابل‌های شارژ و هدفون می‌فروشند. اگر بخواهید نقدی یا با کارت اعتباری پرداخت کنید، احتمالا پاسخ این خواهد بود: آیا «پیکس» دارید؟
سیستم پرداخت فوری پیکس (Pix) تقریبا توسط همه شهروندان برزیل، از فروشندگان خیابانی گرفته تا خرده‌فروشان بزرگ استفاده می‌شود. «پال کروگمن» اقتصاددان آمریکایی به تازگی در سرمقاله‌ای از آن به عنوان «آینده پول» یاد کرد. موفقیت پیکس پس از آنکه «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا، تحقیقاتی را در مورد این سیستم آغاز کرد، توجه جهانی و برخی تنش‌های سیاسی را برانگیخته است.
سیستم پرداخت فوری برزیل بسیار شبیه به برنامه‌های پرداخت آمریکایی مانند «زل» (Zelle) عمل می‌کند، اما به جای اینکه توسط کنسرسیومی از بانک‌ها تنظیم شود، توسط بانک مرکزی برزیل کنترل می‌شود.
برای دسترسی به سیستم پرداخت، فقط به یک حساب بانکی برزیلی و یک آدرس رایانامه یا شماره تلفن نیاز دارید. سپس می‌توانید با استفاده از شماره شناسایی مالیاتی خود (نسخه برزیلی شماره تامین اجتماعی) یک کد پیکس شخصی یا تجاری ثبت کنید.
کل کشور برزیل از این سیستم استفاده می‌کند، از خرید مواد غذایی در یک روستای دورافتاده گرفته تا خرید لباس در یک مرکز خرید در سائوپائولو که بزرگترین شهر آمریکای لاتین است.
برای هر چیزی که فکرش را بکنید، همه از پیکس استفاده می‌کنند.
مزایای پیکس برای فقرا
طبق داده‌های «بانک مرکزی برزیل»، این سیستم پرداخت توسط افراد با هر سطح درآمدی استفاده می‌شود و تا پایان ژوئن ۲۰۲۵ (اوایل تیر ماه سال جاری) ۱۵۹ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر در این سیستم ثبت‌نام کرده‌اند.
«مارسیو گارسیا» استاد اقتصاد در دانشگاه کاتولیک ریودوژانیرو معتقد است: تاکنون، این بهترین اقدامی بوده که دولت برای منفعت فقیرترین اقشار برزیل انجام داده است.
در سال ۲۰۲۴، پیکس پرکاربردترین روش پرداخت در برزیل بود و بیش از ۷۶ درصد از مردم از آن استفاده می‌کردندبه گفته این کارشناس، «این امر به مشارکت بیشتر فقیرترین اقشار جامعه در اقتصاد، از جمله افتتاح حساب‌های بانکی و ادغام آنها در سیستم بانکی منجر شده است. با توجه به حجم اقتصاد غیررسمی، این اقدام برای تولید اقتصادی بسیاری از برزیلی‌ها امروزه به امری اساسی تبدیل شده است.»
پیکس در سال ۲۰۲۰، در اوج همه‌گیری کووید-۱۹، زمانی که بسیاری از برزیلی‌ها برای اولین بار حساب بانکی باز کردند تا کمک‌های دولتی دریافت کنند، راه‌اندازی شد.
طبق یک نظرسنجی گوگل که اواسط ژوئیه (اواخر تیر) منتشر شد، ۹۳ درصد از جمعیت بزرگسال برزیل از پیکس استفاده می‌کنند و ۶۲ درصد آن را به عنوان پرکاربردترین روش پرداخت خود اعلام کرده‌اند.
طبق اعلام بانک مرکزی برزیل، در سال ۲۰۲۴، پیکس پرکاربردترین روش پرداخت در این کشور بود و بیش از ۷۶ درصد از مردم از آن استفاده می‌کردند؛ میزان استفاده‌ای که از کارت‌های نقدی و پول نقد (حدود ۶۹ درصد) پیشی گرفت.
نارضایتی شرکت‌های بزرگ آمریکایی
در ادامه این گزارش آمده است که با این حال، همه از وجود پیکس خوشحال نیستند. دو شرکت بزرگ آمریکایی، یعنی شرکت‌های بزرگ فناوری و شبکه‌های کارت اعتباری، در حال واگذاری سهم بازار خود به پیکس هستند.
ماه‌ها قبل از راه‌اندازی پیکس، «متا» (Meta) شرکت مادر فیس‌بوک، در سال ۲۰۲۰ اعلام کرد که پرداخت‌های واتس‌اپ را در برزیل معرفی خواهد کرد. با این حال، مقام‌های بانکی با این استدلال که این امر می‌تواند سیستم‌های پرداخت خود برزیل را تضعیف کند، راه‌اندازی را به تاخیر انداختند.
«متا» سیستم پرداخت واتس‌اپ را در ماه مه ۲۰۲۱، شش ماه پس از ورود پیکس به بازار، راه‌اندازی کرد، اما از آن زمان تاکنون نتوانسته است توجه زیادی را به خود جلب کندمتا سرانجام سیستم پرداخت واتس‌اپ را در ماه مه ۲۰۲۱، شش ماه پس از ورود پیکس به بازار، راه‌اندازی کرد، اما از آن زمان تاکنون نتوانسته است توجه زیادی را به خود جلب کند. برخی در این صنعت، تصمیم به تاخیر در راه‌اندازی را مقصر می‌دانند و به منافع دولت برزیل در برنامه پیکس اشاره می‌کنند.
«دفتر نماینده تجاری ایالات متحده» (USTR) در ماه ژوئیه بیانیه‌ای صادر و اعلام کرد که در حال بررسی «شیوه‌های تجاری ناعادلانه» برزیل است و اظهار داشت که برزیل «می‌تواند با ترجیح خدمات پرداخت الکترونیکی نوآورانه و توسعه‌یافته توسط دولت خود به رقابت‌پذیری شرکت‌های آمریکایی آسیب برساند»؛ هرچند که نامی از پیکس نبرد.
در چارچوب تهدیدهای «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا مبنی بر اعمال تعرفه ۵۰ درصدی علیه برزیل و درخواست‌ها برای تعلیق محاکمه «ژائیر بولسونارو» رئیس‌جمهوری سابق برزیل از جناح راست افراطی به اتهام تلاش برای کودتا، تحقیقات در مورد شیوه‌های تجاری این کشور به منزله حمله‌ای دیگر به نظر می‌رسید.
در این شرایط، یک کارزار رسانه‌های اجتماعی به رهبری دولت با شعار «پیکس متعلق به ماست، دوست من» به سرعت فراگیر شد.
پال کروگمن: آیا برزیل آینده پول را اختراع کرده است؟
سیستم پرداخت پیکس توجه اقتصاددانان سراسر جهان، از جمله «پاول کروگمن» برنده جایزه نوبل را به خود جلب کرده است. او در مطلبی در پلتفرم خبرنامه الکترونیک خود (Substack) این پرسش را مطرح کرد: «آیا برزیل آینده پول را اختراع کرده است؟»
این اقتصاددان در این مقاله به محبوبیت تراکنش‌های پیکس اشاره می‌کند که «تقریبا آنی» هستند، زیرا پردازش پرداخت تنها سه ثانیه طول می‌کشد، در حالی که این زمان برای کارت‌های نقدی دو روز و برای کارت‌های اعتباری ۲۸ روز است.
وی همچنین به گزارشی از «صندوق بین‌المللی پول» اشاره می‌کند که نشان می‌دهد هزینه‌های تراکنش پیکس کمتر و حتی برای افراد رایگان است. برای مشاغل و بازرگانان، کارمزد تراکنش‌ها تنها ۰.۳۳ درصد است، در حالی که این رقم برای کارت‌های نقدی ۱.۱۳ درصد و برای کارت‌های اعتباری ۲.۳۴ درصد است.
کروگمن در ادامه احتمال معرفی یک «ارز دیجیتال بانک مرکزی» (CBDC) مشابه در آمریکا، مثلا ارزی که توسط فدرال رزرو صادر شود، را مطرح می‌کند.
پردازش پرداخت در پیکس تنها سه ثانیه طول می‌کشد، در حالی که این زمان برای کارت‌های نقدی دو روز و برای کارت‌های اعتباری ۲۸ روز استاین اقتصاددان در ادامه تصریح می‌کند: «آیا امکان ایجاد یک ارز دیجیتال مرکزی جزئی وجود دارد؟ آیا می‌توانیم حساب‌های بانکی را خصوصی نگه داریم، اما یک سیستم عمومی کارآمد برای انجام پرداخت‌ها از آن حساب‌ها فراهم کنیم؟» کروگمن پاسخ می‌دهد: «بله، می‌توانیم. ما می‌دانیم زیرا برزیل پیشتر این کار را انجام داده است».
برزیل در حال حاضر در حال حرکت در این مسیر است، زیرا بانک مرکزی آن در حال توسعه «درِکس» (Drex) است؛ یک ارز دیجیتال که برای تکمیل پیکس طراحی شده و از تراکنش‌هایی مانند پرداخت‌های قابل برنامه‌ریزی پشتیبانی می‌کند.
اما پیش‌بینی کروگمن برای معرفی چنین سیستمی در آمریکا واضح است: «نه. یا حداقل نه در کوتاه مدت...»؛ به دلیل دو مانع اصلی: اول، قدرت بخش مالی آمریکا «هرگز اجازه نمی‌دهد یک سیستم عمومی با محصولات آن رقابت کند، به خصوص اگر سیستم عمومی برتر باشد».
کروگمن، منتقد دیرینه دولت ترامپ معتقد است مانع دوم این خواهد بود که جمهوری‌خواهان «هرگز و هرگز نخواهند پذیرفت که یک سیستم پرداخت دولتی ممکن است بهتر از جایگزین‌های بخش خصوصی باشد.»
وی همچنین تاکید می‌کند که پیکس «در حال دستیابی به چیزی است که طرفداران ارزهای دیجیتال به دروغ ادعا می‌کردند از طریق بلاکچین می‌توان به آن دست یافت: هزینه‌های پایین تراکنش و شمول مالی.»
به گفته کروگمن، «سایر کشورها ممکن است از موفقیت برزیل در توسعه یک سیستم پرداخت دیجیتال درس بگیرند. اما آمریکا احتمالا در دام ترکیبی از منافع شخصی و خیال‌پردازی‌های مربوط به ارزهای دیجیتال گرفتار خواهد ماند.»
پیکس می‌تواند در اروپا کارساز باشد؟
«ناتالی جانسون» استاد اقتصاد در «مدرسه بازرگانی نئوما» و متخصص ارزهای دیجیتال معتقد است سیستمی مانند پیکس صرفا به این دلیل در اروپا پیاده‌سازی نشده است که تقاضای زیادی برای آن وجود ندارد.
وی تشریح کرد: پیکس یک پروژه داوطلبانه توسط مقام‌های برزیلی برای گسترش دسترسی به بانکداری بود. این سیستم در اروپا اولویت ندارد، زیرا شمول مالی یک مساله فوری نیست و درصد جمعیتی که از بانک‌ها استفاده می‌کنند بسیار بالا است: به طور متوسط ۸۰ درصد؛ فرانسه با بیش از ۹۵ درصد در این زمینه پیشرو است.
سیستمی مانند پیکس صرفا به این دلیل در اروپا پیاده‌سازی نشده است که تقاضای زیادی برای آن وجود نداردجانسون اذعان می‌کند که اگرچه سیستم‌های شخص ثالث مانند «پی‌اس‌پی» ها (Payment Service Provider /ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت) امکان تسویه حساب‌های پرداخت در زمان واقعی مانند پیکس را فراهم نمی‌کنند، اما این تاخیر «مانع یا باری بر دوش» کسب‌وکارهای اروپایی نبوده است.
اکثر اروپایی‌ها در حال حاضر از ویزا، مسترکارت، اپل پی یا برنامه‌های بانکی مانند لیدیا استفاده می‌کنند و انتقال‌های بانکی معمولا آنی هستند. اگرچه این سیستم‌ها تحت یک زیرساخت عمومی واحد مانند پیکس متحد نشده‌اند، اما برای اکثر کاربران به اندازه کافی کاربردی هستند.
اتحادیه اروپا در عوض در حال سرمایه‌گذاری روی یوروی دیجیتال است، یک ابتکار جداگانه با دامنه متفاوت. برخلاف پیکس، این فقط یک سیستم پرداخت نیست، بلکه یک ارز دیجیتال بانک مرکزی است که مبتنی بر «دفتر کل غیرمتمرکز روی بلاکچین است که سطح امنیت بالاتری دارد».
با این حال، وی هشدار می‌دهد که این امر می‌تواند منجر به مدیریت خرد توسط بانک مرکزی شود، سناریویی که در آن مقام‌های پولی نحوه و محل خرج کردن مردم را کنترل می‌کنند. برای حفظ حریم خصوصی، یک راه حل ممکن، تراکنش‌های آفلاین است، اما این نوع تراکنش‌ها امنیت کمتری ارائه می‌دهند.
نظر شما