به گزارش تحریریه، شیه شیائو رونگ (薛小荣)، استاد تاریخ معاصر چین در دانشگاه فودان و کارشناس برجسته روابط بین‌الملل، با اشاره به رد تضمین امنیتی پکن از سوی زلنسکی، سه انگیزه اصلی این تصمیم را تشریح کرد.

در ۲۲ اوت ۲۰۲۵، در نشست خبری روزانه وزارت امور خارجه چین، خبرنگاری پرسشی را درباره این موضوع مطرح کرد: ولودیمیر زلنسکی آشکارا مخالفت خود را با نقش چین به‌عنوان یکی از تضمین‌کنندگان امنیت اوکراین اعلام کرده است. چند روز پیش از آن، روسیه صریحاً اعلام کرده بود که اگر اوکراین به دنبال تضمین‌های امنیتی است، بهترین راه آن است که این موضوع به شورای امنیت سازمان ملل سپرده شود و پنج عضو دائم شورا به‌طور مشترک ضامن امنیت اوکراین شوند.

اما این پیشنهاد روسیه با واکنش قاطع و مخالفت جدی زلنسکی روبه‌رو شد.

دلیل مخالفت او نیز روشن بود: از نگاه کی‌یف، در طول جنگ روسیه و اوکراین، چین هرگز در کنار اوکراین قرار نگرفته است. برعکس، روابط اقتصادی گسترده و پررونق پکن با مسکو به نوعی حمایت غیرمستقیم از روسیه تعبیر می‌شود و همین مسئله ناخشنودی عمیقی در اوکراین ایجاد کرده است. به همین دلیل، زلنسکی بر این باور است که چین در این مناقشه جانب‌دارانه عمل کرده، آشکارا به سود روسیه متمایل بوده و در نتیجه صلاحیت ایفای نقش تضمین‌کننده امنیت اوکراین را ندارد.

در پاسخ به پرسش خبرنگاران، سخنگوی وزارت امور خارجه چین اعلام کرد که موضع پکن در قبال مسئله اوکراین همواره روشن، ثابت و تغییرناپذیر بوده است: چین همواره بر تشویق به گفت‌وگو و میانجی‌گری برای صلح تأکید داشته است. از نگاه پکن، اگر اوکراین واقعاً به دنبال تضمین امنیتی است، این موضوع تنها در چارچوب یک نگاه جامع به امنیت قابل تحقق خواهد بود؛ نگاهی که بتواند دغدغه‌ها و منافع همه طرف‌ها را در نظر بگیرد.

به زبان ساده‌تر، واکنش چین این بود: «هر کاری می‌خواهی بکن، به ما ربطی ندارد.»

اما پرسش اصلی اینجاست: چرا زلنسکی آشکارا چین را به‌عنوان تضمین‌کننده امنیت اوکراین رد کرد؟

به نظر می‌رسد پشت این موضع‌گیری سه انگیزه اصلی وجود دارد:

انگیزه نخست: نگاه از زاویه منافع اوکراین و جنگ با روسیه

از دیدگاه زلنسکی، روسیه در این جنگ «کشور متجاوز» است و اوکراین «قربانی». بنابراین، او انتظار دارد که چین به‌عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، در کنار قربانی بایستد، نه متجاوز. اما موضع بی‌طرفانه چین و بسیاری از کشورهای دیگر، از نگاه او، به معنای بی‌اعتنایی به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی اوکراین است. همین تصور، موجب دلخوری و انتقاد شدید کی‌یف نسبت به پکن شده است.

انگیزه دوم: جغرافیا تعیین‌کننده استراتژی است

زلنسکی نه‌تنها از موضع «بی‌طرفی» چین ناخشنود است، بلکه یک دلیل دیگر هم برای رد تضمین امنیتی پکن دارد: فاصله جغرافیایی چین و اوکراین. او بر این باور است که حتی اگر چین بخواهد ضامن امنیت اوکراین شود، این موضوع در عمل امکان‌پذیر نیست؛ چرا که اولاً پکن روابط نزدیکی با مسکو دارد و ثانیاً فاصله بسیار زیاد میان چین و اوکراین، اجازه نمی‌دهد پکن در عمل بتواند هیچ تضمین واقعی و مؤثری برای امنیت کی‌یف ارائه دهد.

چین بر خلاف اروپا یا ایالات متحده، از نظر جغرافیایی فاصله زیادی با اوکراین دارد. کشورهای اروپایی و آمریکا می‌توانند با استقرار نیروهای نظامی و اعزام ارتش خود به سرعت وارد خاک اوکراین شوند و به این ترتیب یک تضمین واقعی و ملموس برای امنیت کی‌یف فراهم کنند. اما چین نه پایگاه نظامی در خارج از مرزهایش دارد و نه تمایلی به استقرار گسترده نیروهای نظامی در سرزمین‌های دوردست نشان داده است. در چنین شرایطی، از نگاه زلنسکی، دعوت از چین برای ایفای نقش ضامن امنیت، اساساً بی‌معناست. حتی اگر پکن به‌طور نمادین بپذیرد، این تعهد صرفاً «روی کاغذ» باقی خواهد ماند و هیچ ضمانت عملی نخواهد داشت. بنابراین، از منظر ژئوپلیتیکی، زلنسکی ترجیح می‌دهد به دنبال تضمین امنیتی از سوی کشورهایی برود که واقعاً توانایی حضور فیزیکی و مداخله مستقیم در میدان جنگ را دارند.

انگیزه سوم: ملاحظات سیاسی و جنگ روایت‌ها

دلیل دیگر زلنسکی برای رد قاطعانه چین به‌عنوان ضامن امنیت، انگیزه‌های سیاسی است. از زمان آغاز جنگ روسیه و اوکراین، سیاستمداران غربی بارها از این بحران به‌عنوان ابزاری تبلیغاتی علیه چین استفاده کرده‌اند؛ با ساختن شایعات، تحریف مواضع پکن و نسبت دادن حمایت‌های خیالی به روسیه. هدف این رویکرد روشن است: تضعیف روابط چین و روسیه و هم‌زمان تخریب تصویر بین‌المللی چین. در این میان، زلنسکی که از سوی غرب حمایت و هدایت می‌شود، طبیعی است که هم‌سو با خواست حامیان خود، به کارزار تبلیغاتی علیه چین بپیوندد. در واقع، رد صریح تضمین امنیتی چین نیز در همین چارچوب قابل فهم است و جای هیچ تعجبی ندارد.

زلنسکی بر این باور است که چون چین به‌طور مستقیم به اوکراین کمکی نکرده، پس صلاحیت تضمین امنیت این کشور را هم ندارد. اما همان‌طور که یادآوری تند و صریح معاون نماینده دائم چین در سازمان ملل متحد، گِنگ شوانگ، نشان می‌دهد: «اگر چین واقعاً آن‌طور که غرب ادعا می‌کند به روسیه کمک کرده بود، جنگ روسیه و اوکراین امروز چنین سرانجامی نداشت.» شاید بهتر باشد زلنسکی پیش از تکرار روایت‌های غربی، اندکی بیشتر درباره واقعیت‌ها بیندیشد.

پایان/