به گزارش تحریریه، روزنامه «واشنگتن پست» در گزارشی آورده است: با اینکه کشورهای کلیدی عربی جنگ در نوار غزه را محکوم کردند، اسناد فاش‌شده آمریکایی نشان می‌دهد که آن‌ها به‌طور پنهانی همکاری‌های امنیتی خود را با ارتش اسرائیل گسترش داده‌اند. این روابط نظامی پس از حمله هوایی اسرائیل به قطر در سپتامبر دچار بحران شد، اما اکنون می‌تواند نقش کلیدی در نظارت بر آتش‌بس نوپای غزه ایفا کند.
در سه سال گذشته، با تسهیل ایالات متحده، مقامات ارشد نظامی اسرائیل و شش کشور عربی برای جلسات برنامه‌ریزی در بحرین، مصر، اردن و قطر گرد هم آمدند.
اسرائیل و حماس روز چهارشنبه بر سر مرحله اول چارچوب صلحی توافق کردند که منجر به آزادی همه گروگان‌های گرفته‌شده توسط حماس و عقب‌نشینی جزئی اسرائیل از غزه خواهد شد. مقامات آمریکایی روز پنج‌شنبه اعلام کردند که ۲۰۰ نیروی نظامی آمریکا به اسرائیل اعزام خواهند شد تا از توافق آتش‌بس حمایت کنند و سربازانی از چند کشور عربی که در این همکاری امنیتی بلندمدت شرکت داشتند نیز به آن‌ها ملحق خواهند شد.
حتی پیش از این اعلام، کشورهای عربی درگیر در این همکاری امنیتی حمایت خود را از طرح ۲۰ بندی دونالد ترامپ برای پایان دادن به جنگ غزه اعلام کرده بودند. این طرح خواستار مشارکت کشورهای عربی در استقرار نیروی بین‌المللی در غزه است که نیروی پلیس جدید فلسطینی را در منطقه آموزش دهد.
در بیانیه‌ای مشترک، پنج کشور از شش کشور عربی اعلام کردند که از ایجاد مکانیزمی که «امنیت همه طرف‌ها را تضمین کند» حمایت می‌کنند، اما از تعهد علنی برای اعزام نیروهای نظامی خودداری کرده‌اند.
قطر، که پایتخت آن در ۹ سپتامبر هدف حملات موشکی اسرائیل قرار گرفت که رهبران حماس را هدف گرفته بود، یکی از کشورهایی بود که به‌طور پنهانی روابط خود را با ارتش اسرائیل تقویت کرده بود. اسناد نشان می‌دهد که در مه ۲۰۲۴، مقامات ارشد نظامی اسرائیل و عرب در پایگاه هوایی العدید، یک مرکز مهم نظامی آمریکا در قطر، گرد هم آمدند. سند برنامه‌ریزی این رویداد که دو روز پیش از شروع آن نوشته شده بود، نشان می‌دهد که هیئت اسرائیلی قرار بود مستقیماً به این پایگاه پرواز کند و از نقاط ورود غیرنظامی قطر که ممکن بود افشای عمومی را به همراه داشته باشد، اجتناب شود.
نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، در ۲۹ سپتامبر پس از فشارهای دولت ترامپ، از قطر بابت این حمله عذرخواهی کرد و قول داد که چنین حملاتی در آینده انجام ندهد.
اسناد نشان می‌دهد که تهدید ایران نیروی محرکه نزدیکی روابط بوده است که توسط فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) تقویت شده است. یک سند ایران و شبه‌نظامیان متحد آن را «محور شرارت» توصیف می‌کند و سند دیگری نقشه‌ای با موشک‌هایی روی غزه و یمن را نشان می‌دهد که در آنجا متحدان ایران قدرت دارند.
پنج ارائه پاورپوینت سنتکام که توسط کنسرسیوم بین‌المللی خبرنگاران تحقیقی (ICIJ) به دست آمده و توسط واشنگتن پست بررسی شده، جزئیات ایجاد آنچه ارتش آمریکا «ساختار امنیت منطقه‌ای» می‌نامد را شرح می‌دهد. علاوه بر اسرائیل و قطر، این ساختار شامل بحرین، مصر، اردن، عربستان سعودی و امارات متحده عربی است. اسناد کویت و عمان را به عنوان «شرکای بالقوه» معرفی کرده‌اند که در تمام جلسات مطلع شده‌اند.
این ارائه‌ها بدون طبقه‌بندی بوده و به شرکای ساختار و در برخی موارد به اتحاد اطلاعاتی «فایو آیز» (استرالیا، کانادا، نیوزیلند، بریتانیا و آمریکا) توزیع شده‌اند. این اسناد بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۵، پیش و پس از آغاز جنگ اسرائیل در غزه در اکتبر ۲۰۲۳، نوشته شده‌اند.
کنسرسیوم بین‌المللی خبرنگاران تحقیقی (ICIJ) واشنگتن پست صحت اسناد را با تطبیق جزئیات کلیدی با سوابق رسمی وزارت دفاع، اسناد آرشیوی نظامی و منابع باز تأیید کردند. تاریخ‌ها و مکان‌های تمرینات و جلسات نظامی اعلام‌شده با اطلاعیه‌های رسمی ارتش آمریکا مطابقت داشت و نام‌ها، درجات و موقعیت‌های مقامات نظامی آمریکایی و خارجی با سوابق عمومی همخوانی داشت.
مقامات سنتکام برای این مقاله اظهار نظر نکردند. اسرائیل و شش کشور عربی عضو ساختار به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ ندادند.
یک جلسه خاص در ژانویه در پایگاه ارتش فورت کمپبل در کنتاکی، حدود یک ساعت رانندگی از نشویل، شامل آموزش نیروهای آمریکایی به شرکا برای شناسایی و خنثی‌سازی تهدید تونل‌های زیرزمینی بود؛ ابزاری کلیدی که حماس علیه ارتش اسرائیل در نوار غزه استفاده می‌کند. سند دیگری مشارکت شرکای شش کشور در آموزشی برای نابودی تونل‌های زیرزمینی را شرح می‌دهد اما نام کشورها را ذکر نکرده است.
پرسنل سنتکام همچنین جلسات برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی عملیات اطلاعاتی جهت مقابله با روایت ایران مبنی بر اینکه مدافع منطقه‌ای فلسطینیان است و طبق سند ۲۰۲۵، برای «ترویج روایت شریک از رفاه و همکاری منطقه‌ای» برگزار کردند.
با وجود گسترش همکاری‌های امنیتی با اسرائیل در پشت درهای بسته، رهبران عرب جنگ اسرائیل در غزه را محکوم کردند. رهبران مصر، اردن، قطر و عربستان سعودی این کمپین اسرائیل را نسل‌کشی توصیف کردند. رهبران قطر از شدیدترین انتقادات بودند: در مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر، امیر قطر این درگیری را «جنگ نسل‌کشی علیه مردم فلسطین» خواند و اسرائیل را «دولتی دشمن محیط زیست خود و شریک در ساخت نظام آپارتاید» دانست. وزارت خارجه عربستان در اوت اسرائیل را به «گرسنگی دادن» و «پاکسازی قومی» فلسطینیان محکوم کرد.
با توجه به حساسیت‌های سیاسی، اسناد تأکید می‌کنند که این همکاری «یک ائتلاف جدید نیست» و تمامی جلسات «محرمانه برگزار می‌شوند.»
امیل هوکایم، مدیر امنیت منطقه‌ای در مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، گفت که آمریکا مدت‌هاست امیدوار است همکاری نظامی به عادی‌سازی سیاسی بین اسرائیل و کشورهای عربی منجر شود. اما در حالی که همکاری با رهبران نظامی این کشورها ممکن است از بحث‌های سیاسی دشوار اجتناب کند، این رویکرد «واقعیت تنش‌ها بین طرف‌ها را پنهان یا مخدوش می‌کند.»
هوکایم افزود که این تنش‌ها پس از حمله اسرائیل به قطر آشکار شد. «یکی از اعضای کلیدی تلاش آمریکایی به دیگری حمله کرد و آمریکا به عنوان بی‌تفاوت، شریک یا نابینا دیده شد.» او گفت: «بی‌اعتمادی ایجادشده سال‌ها تلاش آمریکا را تحت تأثیر قرار خواهد داد.»
همکاری پنهان
مقامات نظامی آمریکا وجود این همکاری را به‌طور علنی تأیید کرده‌اند اما درباره گستره همکاری اسرائیل و کشورهای عربی در این تلاش‌ها سخنی نگفته‌اند. در سال ۲۰۲۲، ژنرال کندیث «فرانک» مک‌کنزی، فرمانده وقت سنتکام، این همکاری را در شهادت کنگره به عنوان تلاشی «بر پایه شتاب توافقات ابراهیم» توصیف کرد؛ توافقی که روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و مراکش، امارات و بحرین را برقرار کرد.
اسناد نشان می‌دهد که محور اصلی ساختار، طرح دفاع هوایی برای مقابله با موشک‌ها و پهپادهای ایران، طی سه سال گذشته از نظریه به واقعیت تبدیل شده است. اسرائیل و کشورهای عربی در کنفرانس امنیتی ۲۰۲۲ به این طرح پیوستند و توافق کردند تا تمرینات نظامی هماهنگ کنند و تجهیزات لازم را تهیه نمایند. تا سال ۲۰۲۴، سنتکام بسیاری از کشورهای شریک را به سیستم‌های خود متصل کرده بود که به آن‌ها امکان می‌داد داده‌های رادار و حسگر را به ارتش آمریکا ارسال و به داده‌های ترکیبی شرکا دسترسی داشته باشند.
یک سند توضیح می‌دهد که شش کشور از هفت شریک، تصویر جزئی هوایی منطقه را از طریق سیستم‌های وزارت دفاع دریافت می‌کنند و دو کشور داده‌های راداری خود را از طریق یک اسکادران نیروی هوایی آمریکا به اشتراک می‌گذارند. کشورهای شریک همچنین به سیستم چت امن تحت مدیریت آمریکا متصل شده‌اند تا بتوانند با یکدیگر و ارتش آمریکا ارتباط برقرار کنند.
با این حال، سیستم دفاع هوایی نتوانست قطر را در برابر حمله ۹ سپتامبر به پایتختش محافظت کند. ژنرال دِرک فرانس، معاون نیروی هوایی آمریکا، به خبرنگاران گفت که سیستم‌های ماهواره‌ای و راداری آمریکا هشدار زودهنگام ارائه نکردند زیرا «معمولاً بر ایران و مناطق دیگری که انتظار حمله از آنجا می‌رود، تمرکز دارند.» قطر نیز اعلام کرد که سیستم‌های راداری آن نتوانسته‌اند پرتاب موشک‌های جنگنده‌های اسرائیلی را شناسایی کنند.
در حالی که قطر و عربستان سعودی روابط دیپلماتیک رسمی با اسرائیل ندارند، اسناد سنتکام نقش مهم پشت‌پرده این دو کشور قدرتمند خلیج فارس را در این همکاری نوپا نشان می‌دهد.
کنفرانس امنیتی مه ۲۰۲۴ در پایگاه العدید همکاری‌های افزایشی را برجسته کرد و مقامات اسرائیلی با نمایندگان هر یک از کشورهای عربی حاضر مذاکرات دوجانبه داشتند.
این کنفرانس همچنین حساسیت‌های دیپلماتیک ذاتی این جلسات را نشان داد. عنوانی با عنوان «نباید انجام شود» به شرکت‌کنندگان یادآوری می‌کرد که نباید عکس بگیرند یا به رسانه‌ها دسترسی دهند. یادداشتی برجسته بالای برنامه غذایی محدودیت‌های غذایی برای شرکت‌کنندگان یهودی و مسلمان را یادآوری می‌کرد: «بدون گوشت خوک / سخت‌پوستان.»
عربستان سعودی نقش فعالی در این همکاری داشت و اطلاعات گسترده‌ای درباره مسائل امنیتی با اسرائیل و شرکای عرب به اشتراک گذاشت. در جلسه‌ای در سال ۲۰۲۵، یک مقام سعودی و یک مقام اطلاعاتی آمریکا «مروری اطلاعاتی» درباره تحولات سیاسی سوریه، از جمله نقش روسیه، ترکیه و نیروهای کرد در این کشور، به شرکا ارائه کردند.
این گزارش همچنین تهدیدات گروه شبه‌نظامی حوثی مورد حمایت ایران در یمن و عملیات داعش در سوریه و عراق را پوشش داد.
برنامه‌ریزان نظامی سنتکام در سال‌های آینده در تلاشند روابط نزدیک‌تری بین اسرائیل و کشورهای عربی برقرار کنند.
یک سند اطلاع‌رسانی ۲۰۲۴ ایجاد «مرکز سایبری مشترک خاورمیانه» تا پایان ۲۰۲۶ را پیش‌بینی کرده است که به عنوان مرکز آموزش و تمرین عملیات سایبری دفاعی عمل خواهد کرد. سند دیگری از ایجاد «مرکز ادغام اطلاعات» برای شرکا حمایت کرده است تا «به سرعت عملیات را در محیط اطلاعاتی برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی کنند.»
یک مقام سابق دفاعی آمریکا که به دلیل حساسیت موضوعات نظامی خواست نامش فاش نشود، گفت این تعاملات نشان‌دهنده روابط عمل‌گرایانه کشورهای خلیج فارس با اسرائیل و احترام آن‌ها به توانایی نظامی اسرائیل است. «همه فکر می‌کنند اسرائیلی‌ها می‌توانند هر کاری بخواهند و هر وقت بخواهند بدون شناسایی انجام دهند.»
اسرائیل و حماس ظاهراً تنها بر مراحل اولیه توافق صلح توافق کرده‌اند و سوالات گسترده‌تری درباره نحوه حکومت بر غزه باقی مانده است. تحلیل‌گران امنیتی می‌گویند کشورهای خلیج فارس می‌توانند حمایت مالی و دیپلماتیک از نیروی بین‌المللی در غزه ارائه دهند اما احتمالاً از تعهد نظامی مستقیم به این ماموریت پیچیده و خطرناک خودداری خواهند کرد.
توماس ژونو، استاد دانشگاه اتاوا و کارشناس مسائل امنیتی خاورمیانه گفت: «نگرانی زیادی در کشورهای خلیج درباره رفتار بدون محدودیت اسرائیل وجود دارد، اما در عین حال آن‌ها به آمریکا به عنوان تضمین‌کننده امنیت خود وابسته‌اند و همچنین بسیار نگران ایران هستند.»
منبع: مطالعات رسانه‌های بین‌المللی
پایان/
نظر شما