ترکیه از زمان سقوط نظام بشار اسد در دمشق به قدرت بالقوه شام تبدیل شده است. شاید در نظر اولی و غیرکارشناسی این موضوع متبادر شود که آنکارا و تل آویو به دلیل همکاری های اقتصادی و غیره در سوریه هم با به راه انداختن دعوای زرگری با یکدیگر همکاری دارند. اما اردوغان در سوریه سعی دارد که جای پای خود را محکم کرده تا از طریق این کشور عربی قدرت منطقه ای خود را به عنوان یک محور ترکی-اخوانی در جهان اسلام به ویژه جهان عرب تحکیم کند.

اسرائیل هم بعد از خلاص شدن از دست ایران در سوریه با سقوط بشار اسد سعی می کند با هدف قرار دادن کلی و نقطه ای و ایجاد یک کریدور به سمت کردها نگذارد اردوغان به قدرت در سوریه بدل شود. این دو در سوریه به رقیب راهبردی تبدیل شده اند که مصدایق زیادی برای آن وجود دارد.

۱- خلأ ایجاد شده پس از سقوط رژیم اسد و خروج متحدانش، روسیه و محور ایرانی-شیعی، از عرصه سوریه، ترکیه به سرعت به بازیگر اصلی شکل‌دهنده ارتش جدید سوریه تبدیل شد.

۲- روند ساخت نیروی نظامی سوریه به شدت به کمک‌های ترکیه متکی است که شامل آموزش حرفه‌ای، پشتیبانی فنی و انتقال سلاح‌های پیشرفته ساخت ترکیه می‌شود. یکی از ارکان مهم این همکاری، توافقنامه امنیتی امضا شده بین سوریه و ترکیه در اوت ۲۰۲۵ است که تسلط سیاسی و امنیتی ترکیه بر سوریه و وابستگی دمشق به آنکارا را عمیق‌تر می‌کند. طبق این توافقنامه، ترکیه مهمات و ابزارهای لجستیکی را در اختیار سوریه قرار خواهد داد.

۳- در چارچوب این اقدام، یک منبع در وزارت دفاع سوریه در گفتگو با روزنامه طرفدار قطری «العربی الجدید» تأیید کرد که صدها سرباز و افسر از ارتش و دستگاه‌های امنیت داخلی سوریه در ترکیه آموزش می‌بینند. طبق این گزارش، هیئت‌های فنی ترکیه در اوت ۲۰۲۵ برای ارزیابی نیازهای ارتش سوریه از این کشور بازدید کردند. برای اجرای این برنامه آموزشی، ترکیه شروع به ارائه آموزش‌های رسمی به نیروهای سوری، به ویژه در زمینه پدافند هوایی، با استفاده از سیستم‌های ساخت ترکیه کرد. افسران ارتش سوریه از مقامات ارشد ارتش ترکیه در مورد یک سیستم ضد هوایی یدک‌کش ۳۵ میلی‌متری ساخت شرکت ترکی آسلسان در پایگاهی در غازی عنتاب آموزش دیده‌اند

۴- علاوه بر این، ترکیه سیستم‌های ناوبری و کنترل پیشرفته‌ای را برای حریم هوایی فرودگاه بین‌المللی دمشق، از جمله سیستم‌های فرود خودکار با ابزار دقیق (ILS) و رادارها، ارسال کرده است. نگران‌کننده‌ترین بخش برای اسرائیل، گزارش‌های مربوط به انتقال سلاح‌های پیشرفته ترکیه به خاک سوریه است. در ۸ سپتامبر ۲۰۲۵، ظاهراً یک حمله هوایی به یک (یا چند انبار) در پایگاه سابق مدرسه دفاع هوایی، در جنوب حمص، انجام شد.

۵- در ماه اوت، گزارش شد که ارتش اسرائیل یک عملیات کماندویی و هوایی را در الکسوه، در نزدیکی دمشق، برای از بین بردن تجهیزات جاسوسی ترکیه انجام داده است. علاوه بر این، در آوریل امسال گزارش شد که ترکیه قصد دارد سامانه‌های پدافند هوایی خود، از نوع HISAR-A و HISAR-O، را در پایگاه هوایی T-۴ در مرکز سوریه مستقر کند. این سامانه‌ها مهم تلقی می‌شوند و تهدیدی مستقیم برای پهپادها، هلیکوپترها و جنگنده‌هایی مانند F-۱۶ و F-۱۵ هستند که در ارتفاع پایین پرواز می‌کنند.

۶- قطر، حامی دیرینه جنبش‌های اسلام‌گرا، به سرعت وارد عمل شد و بیش از ۷ میلیارد دلار برای ساخت و بازسازی نیروگاه‌ها و تأمین مالی محموله‌های گاز طبیعی متعهد شد، با این هدف که سوریه جدید را مطابق میل خود شکل دهد. آنکارا شریک کلیدی در سرمایه‌گذاری‌های مشترک عظیم، از جمله یک قرارداد تولید برق ۷ میلیارد دلاری و یک پروژه ۴ میلیارد دلاری برای ساخت فرودگاه بین‌المللی دمشق است که برای آن سیستم‌های رادار و ناوبری جدید نیز تأمین کرده است. این نفوذ اقتصادی عمیق فقط تجاری نیست؛ بلکه به آنکارا اهرم استراتژیک قابل توجهی بر دمشق می‌دهد که می‌تواند برای اعمال نفوذ عمیق بر دولت الشرع در امور امنیتی، مانند آینده نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها، مورد استفاده قرار گیرد.

۸- از طرفی دیگر شرط اساسی اسرائیل برای بستن پیمان امنیتی جدید با سوریه این است که به عنوان بخشی از توافقی با هدف ایجاد منطقه غیرنظامی که شامل سویدا ‌شود، یک «کریدور» به استان سویدا در جنوب سوریه ایجاد شود، اما سوریه این درخواست را رد کرد که بسیاری از محققان این وقایع را به یک پروژه صهیونیستی به نام "کریدور داوود" مرتبط می‌دانند.

۹- رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، پیش از این تأکید کرده بود که «ما اجازه نخواهیم داد سوریه بی‌ثبات شود، همچنین اجازه نخواهیم داد که با ایجاد یک کریدور تروریستی شمال آن تجزیه شود.»

پایان/