به گزارش تحریریه، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و مسعود پزشکیان، رئیس جمهور اسلامی ایران، در ۱۷ ژانویه توافقنامه مشارکت جامع راهبردی بین دو کشور را امضا کردند، توافقنامه‌ای که رهبر روسیه آن را یک پیشرفت دانست و وظایف تعیین شده در قرارداد جدید بین دو کشور را بلندپروازانه و با هدف توسعه همکاری‌ها خواند.
در ۲۱ آوریل، این سند تصویب شد. این توافقنامه همکاری‌های رسمی روسیه و ایران شامل ۴۷ماده در زمینه‌های مختلف از جمله سیاسی، تجاری، اقتصادی، انرژی، حمل و نقل، سرمایه‌گذاری، زیرساختی، امنیتی و دفاعی است. به گفته کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه این دیپلمات، هنگام تهیه پیش نویس سند، تمرکز اصلی بر "توازن، اصول حاکمیت و احترام به تمامیت ارضی کشورها" بوده است.
روسای جمهور دو کشور در کرملین گفتگوهای گسترده ای انجام دادند. کارشناسان این رویداد را تاریخی می‌خوانند، زیرا این سند روابط دو کشور را به سطح جدیدی از جمله در حوزه‌های امنیتی و اقتصادی خواهد برد. طرفین برای اجرای پروژه‌ها در بخش‌های هسته‌ای و انرژی توافق کردند. در بخش غیرعلنی مذاکرات، رهبران در مورد مسائل بین‌المللی به ویژه وضعیت اوکراین، سوریه و در کل خاورنزدیک به بحث و تبادل نظر پرداختند. به عقیده پوتین، توازن قوا در این منطقه بر اساس مفاد منشور سازمان ملل قابل حفظ است.
«ولادیمیر ساژین» پژوهشگر ارشد مؤسسه شرق شناسی آکادمی علوم روسیه معتقد است که پزشکیان با شعار سیاست چند برداری (یعنی احیای روابط ایران با غرب و حفظ روابط با شرق) به روی کار آمد. منظور از شرق روسیه، چین و هند است. البته شرایط برای ایران بسیار دشوار خواهد بود، به ویژه پس از روی کار آمدن رئیس جمهور ترامپ.
وی می گوید مشخص است که دونالد ترامپ در دوره ریاست جمهوری خود سیاست سختی را در قبال ایران در پیش گرفت. و اگر او به این مسیر ادامه دهد، می تواند به طور کلی گفت و گوی ایران با سایر کشورهای غربی را پیچیده کند.
این سند باید روابط بین روسیه و ایران را به سطح جدیدی برساند بطوریکه وضعیت آنها را به عنوان شرکای استراتژیک تضمین کند.
به گفته «گریگوری لوکیانوف» مدرس ارشد دانشگاه ملی تحقیقات "مدرسه عالی اقتصاد" و پژوهشگر مؤسسه شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه، توافقنامه مشارکت جامع راهبردی ایران و روسیه، قراردادی است که نه تنها افق‌های جدیدی را باز می‌کند، بلکه یک چارچوب حقوقی قانونی برای پروژه‌های دوجانبه انجام شده گذشته و همکاری‌های چندجانبه آینده است. وی تاکید کرد که این سند با وجود اختلافات ساختاری در اقتصاد دو کشور و همچنین وضعیت نامطلوب ناشی از فشار تحریم‌ها از سوی کشورهای غربی، قصد طرفین برای توسعه همکاری‌ها را نشان می‌دهد.
این کارشناس همچنین خاطرنشان کرد که این قرارداد به منظور ایجاد همکاری بین روسیه و ایران، از جمله در توسعه زیرساخت‌های منطقه‌ای، زیرساخت‌های کریدور شمال-جنوب است که برای سرمایه‌گذاران از کشورهای منطقه، مناطق همسایه، خاورمیانه، خاورنزدیک، آسیای جنوبی و منطقه جنوب اقیانوس آرام، باز، قابل درک و قابل پیش‌بینی می‌باشد.
تقویت امنیت بین المللی
توافقنامه امضا شده بین روسیه و ایران شامل بند تقویت همکاری‌ها در حوزه امنیتی و دفاعی است که در ماده اول سند آمده است. مسکو و تهران تمایل خود را برای توسعه همکاری‌های نظامی-فنی تایید و بر روی کار مشترک سرویس‌های اطلاعاتی برای مقابله با تهدیدات مشترک توافق کردند.
مسائل امنیتی نیز جنبه مهمی از بخش غیرعلنی مذاکرات بین دو رهبر بود. مشخص است که طرفین به حل و فصل مسائل مربوط به خاورنزدیک در راستای توافق حاصل شده در خصوص توقف جنگ در نوار غزه و آزادی گروگان‌های اسرائیلی و زندانیان فلسطینی پرداختند.
رئیس جمهور روسیه معتقد است که اکنون «فرصتی برای افزایش قابل توجه حجم غذا، سوخت و داروی ارسالی به غزه وجود دارد و موازنه قوا در خاورمیانه می‌تواند بر اساس مفاد منشور سازمان ملل حفظ شود».
وی همچنین تاکید کرد که نباید تلاش شود تا از هنجارهای حقوق بین الملل برای برخی منافع خودخواهانه استفاده شود یا لحظه‌ای به سمتی چرخید که به سمت منافعی برای خود یا گروهی از کشورها باشد. منشور سازمان ملل را نباید با برخی از قوانینی که هزار بار گفته‌ام، هیچ کس ندیده است، جایگزین کرد. به گفته وی، نکته اصلی «بازگشت به درک دلیل ایجاد سازمان ملل و پایبندی به اصول مندرج در اسناد قانونی» است.
اوضاع سوریه و تغییر دولت در آن نیز مورد بحث قرار گرفت. ولادیمیر پوتین پس از مذاکرات گفت که روسیه همچنان به یک توافق جامع مبتنی بر احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی این جمهوری متعهد است. وی افزود که روسیه آماده ارائه پشتیبانی لازم به مردم سوریه در زمینه‌های عادی‌سازی اوضاع، ارائه کمک‌های بشردوستانه فوری و آغاز یک دوره کامل بازسازی پس از جنگ است. در ضمن، آینده سوریه باید توسط خود سوری‌ها تعیین شود.
رهبران دوکشور همچنین به بحران اوکراین هم پرداختند و رئیس جمهور ایران خاطرنشان کرد «جنگ و درگیری راه حل نیستند. ما از حل و فصل سیاسی مسئله بین اوکراین و روسیه استقبال می‌کنیم».
ولادیمیر پوتین تصریح کرد که مسکو مرتباً تهران را در مورد وضعیت فعلی درگیری اوکراین مطلع می‌کند. به گفته وی، تلاش‌ها در عرصه بین‌المللی از دیرباز توسط کشورها هماهنگ شده است و این مربوط به مبرم‌ترین مسائلی است که در دستور کار جامعه بین‌المللی قرار دارد.
به نظر بوریس دولگوف، محقق برجسته مرکز مطالعات عربی و اسلامی در مؤسسه شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه و دکترای علوم تاریخی، موازنه قوا در خاور نزدیک به دلیل حوادث اخیر به شدت تغییر کرده است، لذا روسیه و ایران بر آن شدند تا مشارکت دوجانبه خود را تقویت کنند و توازن قوا را در خاور نزدیک بازگردانند. در این شرایط آمریکا، ترکیه و اسرائیل مواضع خود را تقویت کرده‌اند، در حالی که موقعیت ایران تضعیف شده است. محور مقاومتی که ایران رهبری می‌کرد تقریباً نابود شده و سوریه از دست رفته است، حزب الله و حماس در کنار سایر جنبش ها تضعیف شده‌اند. این شراکت راهبردی با روسیه از موقعیت ایران در خاور نزدیک حمایت خواهد کرد.
این کارشناس تصریح کرد که ایران کشوری خودکفا است که سیاست دولت محوری را دنبال می‌کند، اما با توجه به اینکه کشور عملا تنها مانده است، نیاز به مصالحه دارد. بوریس دولگوف خاطرنشان کرد که روسیه آماده حمایت از ایران است، اما به روابط جدید با ایالات متحده نیاز دارد.
همکاری اقتصادی مسکو و تهران
سند امضاشده، تأکید ویژه‌ای بر اقتصاد و بخش انرژی دارد. ایران انتظار دارد که تامین گاز از روسیه، امنیت انرژی آن را تضمین و جمهوری اسلامی را به یک قطب انرژی تبدیل کند. «سرگئی تسیویلف» وزیر انرژی روسیه، توضیح داد که طرفین پیش از این در مورد مسیر خط لوله گاز از طریق آذربایجان توافق کرده‌اند و مذاکرات در مرحله نهایی توافق بر سر قیمت گاز است. ولادیمیر پوتین اضافه کرد که روسیه ممکن است با حجم کمی از گاز به ایران عرضه را آغاز کند، اما سپس به ۵۵ میلیارد متر مکعب برسد.
امضای این سند به توسعه بیشتر روابط تجاری و اقتصادی کمک خواهد کرد. در این توافق، دو کشور توافق کردند که زیرساخت پرداخت مستقل از کشورهای ثالث را توسعه دهند و به تسویه حساب‌ها با ارزهای ملی روی آورند. اکنون سهم آنها از ۹۶ درصد فراتر رفته است. در ۱۰ ماه نخست سال گذشته، گردش مالی تجاری ۱۵.۵ درصد رشد داشته است. آنتون سیلوانوف وزیر دارایی روسیه هم گفت که سیستم‌های پرداخت روسیه و ایران عملکرد پایداری را نشان می‌دهند، به این معنی که هیچ مانع قابل مشاهده‌ای برای افزایش گردش مالی تجاری وجود ندارد.
روسیه و ایران همچنین به اجرای پروژه‌های مشترک در زمینه انرژی هسته‌ای ادامه خواهند داد؛ نیروگاه هسته‌ای بوشهر مهمترین پروژه بین مسکو و تهران در جنوب ایران است که ساخت آن در سال ۱۹۷۵ توسط یک شرکت آلمانی غربی آغاز شد، اما در سال ۱۹۷۹ پس از شروع انقلاب اسلامی متوقف شد. در سپتامبر ۲۰۱۱، اولین واحد آن به شبکه برق متصل شد. در حال حاضر کار برای ساخت واحدهای دوم و سوم نیروگاه در حال انجام است. روس‌اتم اطمینان دارد که این پروژه اجرا خواهد شد. البته این به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله، در درجه اول، به تأمین مالی منظم.
یکی دیگر از پروژه‌های مهم، ساخت راهگذر حمل و نقل شمال-جنوب است. به لطف آن، ایران قادر خواهد بود اهمیت خود را به عنوان یکی از کشورهای اصلی ترانزیت کالا و خدمات بین کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و آسیای جنوبی تقویت کند.
منابع:
https://iz.ru/۱۸۲۴۱۸۴/alena-nefedova/prishli-v-polnyj-vostok-putin-nazval-proryvnym-dogovor-s-iranom
پایان/
نظر شما