به گزارش تحریریه، یک روز پس از آغاز جنگ ایران و اسرائیل در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، پاکستان حمایت کامل خود را از تهران اعلام کرد. این اظهارات که توسط نخست‌وزیر پاکستان، شهباز شریف، و وزیر دفاع او، خواجه محمد آصف، بیان شد، با گزارش‌هایی مبنی بر ارسال ۷۵۰ موشک دوربرد شاهین توسط پاکستان به ایران برای حمایت از آن در جنگ با اسرائیل هم‌زمان شد. پاکستان خود این گزارش‌ها را تکذیب کرد. این گزارش‌ها پیش از صدور قطعنامه‌ای از سوی سنای پاکستان در ۱۵ ژوئن مبنی بر محکومیت حملات اسرائیل به ایران منتشر شد.
در همین حال، نخست‌وزیر پاکستان با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، تماس گرفت و تأکید کرد که تجاوز اسرائیل علیه مردم ایران غیرقابل توجیه است. وزیر دفاع پاکستان، خواجه محمد آصف، نیز از کشورهای اسلامی خواست تا از ایران در مقابله با اسرائیل حمایت کنند و گفت: اسرائیل، ایران، یمن و فلسطین را هدف قرار داده است و اگر کشورهای اسلامی اکنون متحد نشوند، با سرنوشت مشابهی روبرو خواهند شد. آصف بر استحکام روابط بین تهران و اسلام‌آباد تأکید کرد و توضیح داد: ما در کنار ایران ایستاده‌ایم و از منافع آن در تمام عرصه‌های بین‌المللی حمایت خواهیم کرد.
وزیر امور خارجه پاکستان نیز بیانیه مشترک وزرای خارجه ۲۰ کشور از جمله مصر، ترکیه، اردن، کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، عراق و کشورهای آفریقایی را امضا کرد که حملات اسرائیل به ایران را محکوم کرده و بر لزوم احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها بر اساس اصول حسن همجواری و حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات تأکید می‌کرد.
این تحولات و واکنش‌های پاکستان به جنگ ایران و اسرائیل، سوالاتی را در مورد میزان دخالت جدی پاکستان در درگیری بین دو قدرت خاورمیانه مطرح می‌کند. این در حالی است که ایران و پاکستان در موضوعات متعددی مانند امنیت و گروه‌های مسلح جدایی‌طلب بلوچ که در مرز دو کشور حضور دارند، با هم اختلاف دارند. اظهارات اسلام‌آباد در مورد حمایت کامل از ایران در جنگ علیه اسرائیل، سوالاتی را در مورد دلایل حمایت پاکستان مطرح می‌کند، با توجه به اینکه حملات اسرائیل به ایران، پاکستان را هدف قرار نداده و هیچ انتظار یا ارزیابی از این موضوع وجود نداشته است.
علاوه بر این، مداخله پاکستان در جنگ ایران و اسرائیل، ایالات متحده را به سمت اتخاذ مواضع قاطع‌تر در طرفداری از اسرائیل سوق می‌دهد و پای سایر قدرت‌های آسیایی مانند روسیه و چین را نیز به این درگیری می‌کشاند. بر این اساس، برخی از دلایل و انگیزه‌های حمایت پاکستان از ایران در رویارویی با اسرائیل را ذکر می‌کنیم:
۱– ایجاد تعادل در حمایت اسرائیل از هند:
انگیزه اصلی پاکستان از اعلام حمایت از ایران در رویارویی با اسرائیل، تلاش اسلام‌آباد برای پاسخ به اسرائیل و ایجاد تعادل در حمایت اخیر از هند در آخرین درگیری نظامی با پاکستان است که در ماه مه ۲۰۲۵ رخ داد. این بدان معناست که پاکستان در چارچوب درگیری دو طرف با دشمنان، به دنبال برخورد مشابهی با اسرائیل بود. در این‌جا ما می‌بینیم که پاکستان با همان سرعتی که اسرائیل در ماه مه گذشته با درگیری‌های هند و پاکستان برخورد کرد، وارد صحنه جنگ ایران و اسرائیل شد. آنچه باعث خشمگینی بیشتر پاکستان نسبت به اسرائیل شد، این بود که هند یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان سلاح‌های اسرائیلی در جهان است و بسیاری از سلاح‌هایی که دهلی‌نو علیه اسلام‌آباد در درگیری اخیرشان در اوایل امسال استفاده کرد، مانند پهپادهای هاروپ اسرائیلی، که تعداد زیادی از آن‌ها در جریان درگیری نظامی اخیر توسط پاکستانی‌ها سرنگون شدند، عمدتاً ساخت اسرائیل بودند.
طبق گزارش مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم، معاملات تسلیحاتی بین اسرائیل و هند به‌طور متوسط ۸٪ از کل واردات جهانی تسلیحات دهلی‌نو را در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ تشکیل می‌داد. صادرات تسلیحات اسرائیل به دهلی‌نو بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ تقریباً ۱۷۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافت.
در هر صورت، آنچه تمایل پاکستان را برای مقابله با نقش اسرائیل که اخیراً از دهلی‌نو حمایت نظامی کرده است افزایش می‌دهد، این است که نیروهای نظامی هند مستقر در منطقه کشمیر، که مورد مناقشه بین دو کشور است، به تجهیزات نظامی اسرائیلی مجهز هستند. این موضوع، حلقه‌ای از زنجیره همکاری‌های امنیتی، اطلاعاتی و نظامی دیرینه بین هند و اسرائیل است که به سال‌های بسیار دور برمی‌گردد.
۲– ترس پاکستان از هدف قرار دادن برنامه هسته‌ای‌اش:
از زمان شروع جنگ ایران و اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵، محافل محلی در پاکستان نگرانی‌های خود را پنهان نکرده‌اند که برنامه هسته‌ای این کشور می‌تواند هدف بعدی اسرائیل و ایالات متحده باشد. این امر پاکستانی‌ها را تشویق کرده تا از این وضعیت پیش‌گیری کرده و تهدید به مداخله برای حفظ برنامه هسته‌ای ایران کنند تا هدف بعدی اسرائیل نباشند. این نگرانی‌های پاکستانی‌ها با پخش یک کلیپ قدیمی از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر فعلی اسرائیل، در جریان یک مصاحبه مطبوعاتی که توجه گسترده‌ای را در اسلام‌آباد به خود جلب کرد، تقویت شد. در این کلیپ، نتانیاهو بر مخالفت اسرائیل با هر کشور اسلامی دارای سلاح هسته‌ای تأکید کرد و اظهار داشت که اسرائیل می‌خواهد از داشتن سلاح هسته‌ای توسط هر کشور اسلامی جلوگیری کند. نتانیاهو افزود: رژیم‌های افراطی اجازه نخواهند داشت هیچ سلاح هسته‌ای داشته باشند. نتانیاهو در مصاحبه مطبوعاتی افزود: ایران هدف اصلی و پاکستان هدف دوم است. می‌توان استدلال کرد که نگرانی‌های اخیر پاکستان، انگیزه اسلام‌آباد را برای تلاش جهت مداخله در بحران ایران و اسرائیل تقویت کرده است. اگرچه به نظر می‌رسد این هیجان‌های اولیه فروکش کرده و با فشارهایی مواجه شده است، اما پاکستان نیز تهدیدی برای پروژه هسته‌ای خود احساس کرده است.
۳– ترس از هرج‌ومرج امنیتی در مرز:
مرز مشترک بین ایران و پاکستان تقریباً ۹۰۰ کیلومتر امتداد دارد که در منطقه بلوچستان، جایی که گروه‌های جدایی‌طلب مسلح فعال هستند، از یک سو در استان بلوچستان پاکستان و از سوی دیگر در استان سیستان و بلوچستان ایران به هم متصل می‌شوند. این امر این مرز را بی‌ثبات می‌کند. این آشفتگی مرزی پیش از این نیز باعث ایجاد بحران بین دو کشور شده است که آخرین مورد آن در ژانویه ۲۰۲۴ بود؛ زمانی که هر یک به بهانه هدف قرار دادن جدایی‌طلبان، حملاتی را در داخل خاک یکدیگر انجام دادند. پاکستان متوجه است که هرگونه ناامنی در استان سیستان و بلوچستان ایران، به این معنی است که هرج‌ومرج ناشی از آن، ناگزیر به پاکستان نیز سرایت خواهد کرد. برای رفع این نگرانی‌ها، پاکستان در اقدامی پیشگیرانه، تمام گذرگاه‌های مرزی با ایران را به مدت نامحدود، به استثنای فعالیت‌های تجاری، بسته است.
علیرغم انگیزه‌های فراوان پاکستان برای جانبداری از ایران در رویارویی با اسرائیل و ایالات متحده، عوامل دیگری نیز وجود دارند که نشان می‌دهد پاکستان حمایت عملی از جمهوری اسلامی نخواهد کرد. این عوامل عبارتند از:
۱– احتمال تجدید رویارویی با هند:
با توجه به موضع حمایتی اسرائیل در قبال درگیری نظامی اخیر بین پاکستان و هند، بعید نیست که هند با توجه به پیامدهای تشدید جنگ بین اسرائیل و ایران در نزدیکی مرزهایش، رویارویی خود با پاکستان را تجدید کند. این بدان معناست که اسلام‌آباد همچنان مشتاق است که مدیریت تشدید تنش با هند را در اولویت قرار دهد.
۲– روابط پاکستان با ایالات متحده:
نظر تحلیلگران این است که پاکستان با توجه به روابط محکم خود با ایالات متحده، در زمینه حمایت از ایران، چه از نظر سیاسی و چه از نظر نظامی، آزادی عمل زیادی ندارد. پاکستان در حال حاضر در تلاش است تا این روابط را از نو تعریف کند و هم‌زمان همکاری‌های دفاعی را توسعه دهد. در همین راستا، ژنرال عاصم منیر، رئیس ستاد ارتش پاکستان، در ۱۲ ژوئن به ایالات متحده سفر کرد تا در مورد چشم‌انداز همکاری در زمینه‌های مبارزه با تروریسم، امنیت سایبری و فناوری نظامی گفتگو کند. همچنین، دخالت پاکستان در رویارویی بین دو طرف، به احتمال زیاد منجر به دخالت نظامی مستقیم ایالات متحده و سایر کشورهای اروپایی می‌شود. کارشناسان معتقدند اظهارات مقامات پاکستانی در مورد حمایت نامحدود از ایران، بخشی از تلاش اسلام‌آباد برای ارسال پیام‌های بازدارنده، برای جلوگیری از تلاش‌های مستقیم یا غیرمستقیم برای بی‌ثبات کردن امنیت خود، و همچنین پاسخ به حمایت اسرائیل از هند در درگیری اخیر است. در این زمینه شایان ذکر است که اظهارات خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، در مصاحبه‌ای با الجزیره در ۱۶ ژوئن، نسبت به اظهارات تند برخی از مقامات پاکستانی در آغاز درگیری‌ها شدت کمتری داشت. وقتی از آصف در مورد احتمال حمایت نظامی پاکستان از ایران سوال شد، او هیچ برنامه از پیش تعیین‌شده‌ای برای حمایت نظامی از ایران ذکر نکرد و تأکید کرد که صحبت از مداخله نظامی پاکستان در این درگیری‌ها زودهنگام است.
۳– احتمال سرنگونی دولت شهباز شریف:
با توجه به آنچه که برای دولت عمران خان، نخست‌وزیر سابق پاکستان، پس از جانبداری سیاسی از روسیه در جنگ با اوکراین اتفاق افتاد، دولت شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، نیز متوجه شده است که اگر کشورش را درگیر جنگ با اسرائیل یا متحدانش کند، می‌تواند به سرنوشتی مشابه دولت عمران خان، با احتمال ترور، دچار شود. در واقع ممکن است در حال حاضر شاهد یک کودتای سریع علیه دولت شریف باشیم. بنابراین، دولت اسلام‌آباد باید گام‌های خود در جهت حمایت از تهران را محتاطانه بردارد.
جمع‌بندی
با توجه به نکات گفته شده، می‌توان نتیجه گرفت که درگیری پاکستان و هند در تقابل بین ایران و اسرائیل نیز تأثیر گذاشته است. بر این اساس، اظهارات ذکر شده مقامات پاکستان، در چارچوب مقابله‌به‌مثل قرار می‌گیرد. در نتیجه می‌توان گفت که ملاحظات خاصی اسلام‌آباد را بر آن داشت تا در جنگ فعلی که توسط اسرائیل به راه افتاده، به حمایت از ایران بشتابد. با این حال، با توجه به هزینه‌های بالای جنگ، اقتصاد ضعیف پاکستان که توانایی یک جنگ گسترده را ندارد، و امکان حمایت اسرائیل از گروه‌های تروریستی جدایی‌طلب که در داخل خاک این کشور فعالیت دارند، انگیزه‌ای برای دخالت نظامی مستقیم در این جنگ وجود ندارد. علاوه بر این، عوامل منطقه‌ای و بین‌المللی متعددی نیز وجود دارد که اقدامات پاکستان را در این زمینه محدود می‌کند.
منبع: ایراس
پایان/
نظر شما