به گزارش تحریریه، رسانه خصوصی توتیاو (متعلق به شرکت فناوری بایت‌دنس چین)، به بررسی موضع اخیر چین در قبال درگیری میان تایلند و کامبوج پرداخته است.
در خصوص اظهارات نخست‌وزیر موقت تایلند در تاریخ ۲۸ ژوئیه مبنی بر اینکه «چین به‌صورت داوطلبانه پیشنهاد کمک برای کاهش تنش میان تایلند و کامبوج را ارائه کرده است»، سخنگوی وزارت امور خارجه چین، گوئو جیاکون، عصر همانروز در یک نشست خبری معمول در پاسخ به این موضوع گفت: چین با حفظ موضعی عادلانه و بی‌طرف، همچنان به حفظ ارتباط نزدیک با کامبوج و تایلند ادامه خواهد داد، و به‌طور فعالانه برای تشویق به آتش‌بس و مذاکرات صلح، نقش سازنده‌ای ایفا خواهد کرد.
در این نشست خبری، خبرنگار رویترز پرسید: نخست‌وزیر موقت تایلند اعلام کرده که چین به‌طور داوطلبانه پیشنهاد کمک برای کاهش تنش میان تایلند و کامبوج را داده است. آیا این گفته صحت دارد؟ چین چه کمک‌های مشخصی ارائه داده و آیا می‌توان جزئیات بیشتری را فاش کرد؟
در پاسخ، گوئو جیاکُن اظهار داشت: کامبوج و تایلند همسایگانی هستند که نمی‌توان آن‌ها را جابه‌جا کرد و هر دو از کشورهای دوست و همسایه چین به‌شمار می‌روند. پایبندی به حسن همجواری و اعتماد متقابل، مدیریت مناسب اختلافات، با منافع اساسی و بلندمدت دو کشور کامبوج و تایلند همسو بوده و برای صلح و ثبات منطقه‌ای مفید است.
گوئو جیاکُن همچنین بیان کرد: چین از وقوع تلفات انسانی میان مردم دو کشور کامبوج و تایلند در نتیجه این درگیری‌ها عمیقاً متأسف و متألم است و مراتب تسلیت و همدردی خود را ابراز می‌دارد. امیدواریم طرفین، با در نظر گرفتن منافع مشترک ملت‌های خود، با حفظ روحیه صلح‌طلبی و حسن همجواری، خویشتن‌داری پیشه کرده، هرچه سریع‌تر به آتش‌بس و پایان جنگ دست یابند و از طریق گفت‌وگو و مشورت، اختلافات را به‌صورت مسالمت‌آمیز حل‌وفصل کرده و آرامش و ثبات در مناطق مرزی را در اسرع وقت بازگردانند.
وی تأکید کرد: کامبوج و تایلند از اعضای مهم آسه‌آن هستند. در روزهای اخیر، آسه‌آن نیز تلاش‌های فعالی برای پیشبرد آتش‌بس میان کامبوج و تایلند انجام داده است. چین این تلاش‌ها را ارج می‌نهد و از هرگونه اقدام مفید در جهت کاهش تنش‌ها و آرام‌سازی اوضاع استقبال می‌کند.
چین به شیوه خاص خود برای میانجی‌گری و تشویق به گفت‌وگو تلاش می‌کند
پس از آنکه در تاریخ ۲۴ ژوئیه میان تایلند و کامبوج در مناطق مرزی دو کشور درگیری‌های مسلحانه روی داد، روز ۲۵ ژوئیه نیز بار دیگر این درگیری‌ها تکرار شد. بنا بر گزارش‌های تلفیقی از روزنامه بریتانیایی گاردین و خبرگزاری فرانسه، تایلند در تاریخ ۲۵ ژوئیه اعلام کرد که بیش از ۱۰۰ نیروی کامبوجی را کشته و تاکنون بیش از ۱۳٬۸۰۰ نفر از مناطق مرزی به سوی بخش تایلندی مرز تخلیه شده‌اند.
در شرایط کنونی، سازمان آسه‌آن (اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا) می‌تواند و باید مناسب‌ترین میانجی برای این بحران باشد، چرا که هر دو کشور عضو این اتحادیه هستند. با این حال، آسه‌آن تاکنون با احتیاط و محافظه‌کاری عمل کرده و به‌طور رسمی وارد فرآیند میانجی‌گری نشده است.
در تاریخ ۲۵ ژوئیه، سخنگوی وزارت امور خارجه ویتنام، فام تو هانگ، خواستار آغاز سریع مذاکرات صلح میان تایلند و کامبوج برای پایان دادن به درگیری‌ها شد. وی همچنین از دو طرف خواست تا نهایت خویشتن‌داری را نشان داده و از توسل به زور خودداری کنند، که این سخنان به‌روشنی هشداری تلویحی به تایلند محسوب می‌شود.
در همین حال، اندونزی که در گذشته به‌عنوان قدرتی تأثیرگذار در آسه‌آن همواره نقش فعالی در حل و فصل مناقشات منطقه‌ای ایفا می‌کرد، این‌بار ظاهراً تمایلی به ورود مستقیم به بحران نشان نداده است.
از سوی دیگر، مالزی اعلام کرده که به‌عنوان رئیس دوره‌ای آسه‌آن، آمادگی میانجی‌گری را دارد. تایلند به‌طور اصولی پیشنهاد مالزی را پذیرفته، اما تأکید کرده است که پیش از هر اقدامی، کامبوج باید نشانه‌هایی روشن از تمایل خود برای کاهش تنش و پرهیز از رویارویی ارائه دهد.
تاکنون کامبوج واکنشی رسمی به این ابتکار مالزی نشان نداده و روند میانجی‌گری عملاً بدون پیشرفت باقی مانده است.
در این شرایط، تایلند همچنان با پذیرش میانجی‌گری از سوی کشورهای ثالث مخالفت می‌کند. علت این موضع‌گیری نیز برای همگان روشن است؛ چرا که تایلند از نظر توان نظامی و موقعیت منطقه‌ای، برتری قابل‌توجهی نسبت به کامبوج دارد و به همین دلیل، نیازی به ورود بازیگران خارجی احساس نمی‌کند.
برای ایفای نقش میانجی‌گری میان دو کشور متخاصم، معمولاً سه شرط اساسی باید فراهم باشد:
نخست، اعتماد کامل از سوی هر دو طرف درگیر—اگر هیچ‌یک یا فقط یکی از طرفین به میانجی اعتماد نداشته باشد، اساساً امکان انجام این نقش از میان می‌رود؛
دوم، برخورداری از جایگاه معتبر و قابل‌قبول در سطح بین‌المللی—بر اساس این اصل که «کسی که شأنی پایین دارد، نمی‌تواند موعظه‌گر دیگران باشد»؛
و سوم، در اختیار داشتن توان و ظرفیت لازم برای مدیریت بحران—یعنی «اگر نیروی کافی نداری، مسئولیت سنگین بر دوش نگیر، و اگر سخنت وزن ندارد، در نقش میانجی ظاهر نشو.»
در چارچوب بحران میان تایلند و کامبوج، چین هر سه شرط لازم برای ایفای نقش یک میانجی مؤثر را داراست
با این حال، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در نشست خبری عصر روز ۲۴ ژوئیه تأکید کرد: «با در نظر گرفتن منافع و مطالبات مشترک کشورهای منطقه، چین با حفظ موضعی عادلانه و بی‌طرف، پیش‌تر و هم‌اکنون نیز به شیوه خاص خود در مسیر تشویق به صلح و گفت‌وگو تلاش کرده و به‌طور سازنده برای کاهش تنش و فروکش کردن بحران نقش‌آفرینی می‌کند.»
نکته قابل توجه در اینجا، تفاوت ظریفی است که در ادبیات دیپلماتیک چین در رابطه با این بحران نسبت به سایر منازعات مشابه، از جمله جنگ اوکراین و روسیه، دیده می‌شود. این بار در موضع‌گیری رسمی چین اصطلاحی ویژه و معنادار به‌کار رفته است: «به شیوه خاص خود».
این واژه‌گزینی حساب‌شده حاکی از تمایز در رویکرد دیپلماتیک پکن است.
در خصوص بحران اوکراین، چین بارها تأکید کرده که «موضع اصلی آن در قبال این منازعه، تشویق به صلح و تسهیل گفت‌وگو» است و حتی در این راستا نمایندگان ویژه‌ای را به‌طور هم‌زمان به مسکو و کی‌یف اعزام کرده است. با این‌حال، چین هرگز خود را رسماً به‌عنوان میانجی یا طرف سوم در این منازعه معرفی نکرده است.
در مورد مناقشه میان هند و پاکستان نیز، چین همواره بر این موضع تأکید کرده که دو طرف باید اختلافات خود را از طریق گفت‌وگو و مشورت حل‌وفصل کنند و از درگیری نظامی پرهیز نمایند. پکن هیچ‌گاه قصد نداشته که نقش میانجی را در این بحران ایفا کند.
زیرا در غیاب دعوت رسمی از سوی طرفین درگیر، ورود به میانجی‌گری نه تنها نامناسب است، بلکه در هر صورت ممکن است به نارضایتی یکی از طرف‌ها منجر شود. در چنین شرایطی، بهتر آن است که چین روابط متوازن خود را با هر یک از طرفین، مانند روابط دوجانبه‌اش با تایلند و کامبوج، حفظ کند و از ایفای نقش مستقیم در این نوع منازعات اجتناب ورزد.
پایان/
نظر شما