به گزارش تحریریه، «راز زیمیت» کارشناس مؤسسه مطالعات امنیت ملی رژیم اسرائیل آورده است: در تاریخ ۳ اوت ۲۰۲۵، شورای عالی امنیت ملی ایران (شعام) اعلام کرد که «شورای دفاع» را ایجاد کرده است. این شورا تحت رهبری رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان فعالیت خواهد کرد. وظیفه شورای دفاع، بررسی متمرکز برنامه‌های دفاعی ایران و ارتقای توانمندی‌های نیروهای مسلح خواهد بود. همزمان با تشکیل این شورا، رهبر معظم انقلاب آیت‌الله علی خامنه‌ای مشاور خود و رئیس پیشین مجلس، علی لاریجانی، را به‌عنوان دبیر شعام و نماینده خود در شورا منصوب کرد و او جایگزین علی‌اکبر احمدیان شد.
لاریجانی به‌عنوان یک محافظه‌کار عملگرا شناخته می‌شود که همانند بسیاری از همتایانش به ضرورت انطباق ایدئولوژی انقلابی جمهوری اسلامی با شرایط و واقعیات روز اعتقاد دارد. او در دوران ریاست بر مجلس از سیاست‌های رئیس‌جمهور وقت، حسن روحانی، حمایت می‌کرد که خشم جناح‌های رادیکال مجلس را برانگیخت. شورای نگهبان حتی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۱ و ۲۰۲۴ صلاحیت او را رد کرد. با این حال، در سال گذشته حضور لاریجانی در عرصه سیاسی پررنگ‌تر شد. در پایان سال ۲۰۲۴، آیت‌الله خامنه‌ای او را به‌عنوان نماینده ویژه خود به لبنان و سوریه (پیش از سقوط رژیم اسد) اعزام کرد و اخیراً نیز وی به مسکو سفر کرد و با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، دیدار نمود.
بازگشت لاریجانی می‌تواند بازتاب‌دهنده تمایل رهبری ایران به ادغام سیاستمداران باتجربه در دایره تصمیم‌گیری باشد؛ تمایلی که پس از جنگ با اسرائیل و به‌ویژه در پی از دست رفتن بخش قابل‌توجهی از فرماندهان عالی ایران پررنگ‌تر شده است. بازگماری لاریجانی به شعام همچنین می‌تواند نشانه‌ای آشتی‌جویانه، چه در داخل و چه در خارج، تلقی شود. محافل عملگرا و اصلاح‌طلب در ایران از حضور لاریجانی در شعام استقبال کرده و امیدوارند که آغازگر فصلی آشتی‌جویانه‌تر و میانه‌روانه‌تر در سیاست خارجی کشور باشد.
به باور محافل میانه‌رو، تجربه دیپلماتیک و رویکرد عملگرایانه لاریجانی، نفوذ جلیلی در شعام را کاهش خواهد داد. محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور سابق حسن روحانی، تأکید کرد که بازگشت لاریجانی نماد تغییر رویکرد، اصلاح مسیر سیاستی و قدردانی از مردمی است که در جریان جنگ حمایت بی‌سابقه‌ای از نظام نشان دادند. هواداران ایجاد شورای دفاع نیز بر این باورند که چنین اقدامی در پرتو جنگ اخیر، چالش‌های فزاینده امنیتی و احتمال بازگشت تحریم‌ها در صورت فعال شدن مکانیسم «ماشه» ضروری بوده است. آنان معتقدند که این شرایط نیازمند تسهیل روند تصمیم‌گیری در شرایط اضطراری و بهبود آمادگی برای سناریوهای پیچیده امنیتی است.
در مقابل، برخی محافل تندرو نسبت به این تحولات ابراز نگرانی کرده‌اند. آنان هشدار می‌دهند که این اقدامات می‌تواند توازن قدرت در رأس حاکمیت ایران را برهم زند و به اتخاذ سیاستی آشتی‌جویانه با غرب منجر شود؛ رویکردی که به‌زعم آنان ناکارآمدی آن با حملات اسرائیل و آمریکا به ایران اثبات شده است. این منتقدان همچنین تأکید می‌کنند که تشکیل شورای دیگری ذیل شعام می‌تواند اقتدار نهادهایی همچون مجلس را تضعیف کرده و فرآیند تصمیم‌گیری را پیچیده‌تر سازد.
این تغییرات سازمانی در شرایطی اعمال شد که ایران در حال بازنگری درس‌آموخته‌های جنگ با اسرائیل و ارزیابی دوباره دکترین امنیتی، ساختار نیرو و شیوه‌های عملیاتی خود است. تکرار تهدیدات اسرائیل و آمریکا مبنی بر آمادگی برای حمله مجدد به ایران، از منظر تهران بیش از پیش ضرورت آمادگی برای سناریوهای تشدید تنش را برجسته ساخته است. شواهدی از این روند درس‌آموزی در هفته‌های اخیر دیده می‌شود، از جمله تلاش برای بازسازی و ارتقای سامانه‌های پدافند هوایی و موشکی و نصب بلندگوها و آژیرهای اضطراری در نقاط مرکزی تهران به‌منظور افزایش آمادگی عمومی در شرایط اضطراری.
منبع: اندیشکده تهران
پایان/
نظر شما