به گزارش تحریریه، قاره آفریقا در یک سال نخست ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» جایگاه چندانی نداشت. هرچند این قاره عظیم با بیش از ۱.۵ میلیارد نفر جمعیت و منابع حیاتی فراوان، به طور فزاینده‌ای جایگاه خود را در سیاست و اقتصاد جهانی تثبیت کرده است.

نشریه «نیوزویک» به نقل از کارشناسان آمریکایی آورده است که آفریقا با ۵۴ کشور، یکی از مهم‌ترین عرصه‌های ژئوپلیتیکی جهان است، اما واشنگتن تاکنون نتوانسته است راهبردی باثبات و مؤثر برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های آن تدوین کند.

این درحالی است که چین در دهه‌های اخیر روابط خود با کشورهای آفریقایی را تقویت کرده و در رقابت فزاینده با واشنگتن، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در این قاره انجام داده است. پکن اکنون کنترل قابل‌توجهی بر منابع حیاتی و عناصر خاکی کمیابی دارد که برای صنایع فناورانه، انرژی و نظامی حیاتی‌ هستند. اما به نوشته این نشریه آمریکایی، کاخ سفید با رویکرد «معامله‌محور» ترامپ، می‌تواند بار دیگر در آفریقا نقش فعالتری ایفا کند.

«لندری سیگنه» پژوهشگر مؤسسه بروکینگز و دانشگاه استنفورد اعتقاد دارد که سیاست خارجی ترامپ که بر «معامله» تمرکز دارد، می‌تواند برخی از کمبودهای رویکردهای سنتی دولت‌های قبلی را جبران کند. وی بر این باور است که رهبران آفریقایی اکنون ترجیح می‌دهند روابطی شفاف و مبتنی بر منافع متقابل داشته باشند تا دریافت کمک‌های مشروط.

این کارشناس توافق صلح میان جمهوری دموکراتیک کنگو و رواندا را نمونه‌ای از این رویکرد عمل‌گرایانه دانست و تاکید کرد که موفقیت این سیاست منوط به آن است که آمریکا به نقش و استقلال کشورهای آفریقایی احترام بگذارد و آن‌ها را صرفاً ابزار رقابت قدرت‌ها نبیند.

مداخله دیپلماتیک ترامپ برای برقراری آتش‌بس میان کنگو و رواندا، یکی از مواردی است که کاخ سفید از آن به‌عنوان نشانه‌ای از موفقیت سیاست خارجی یاد کرده است. هرچند در ثبات بلندمدت این منطقه هنوز تردید وجود دارد این اقدام توجه‌ها را به توان بالقوه آمریکا برای ایفای نقش بزرگ‌تر در آفریقا جلب کرد. اما به نوشته نیوزویک، تحقق چنین هدفی مستلزم بازنگری اساسی در سیاست‌های کاخ سفید نسبت به قاره آفریقا است؛ از جمله نگاهی جامع‌تر به منافع متقابل و ظرفیت‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی.

سیگنه سیاست آمریکا در آفریقا را بر چهار اصل «قدرت، شکوفایی، صلح و اصول» (Power, Prosperity, Peace, Principles) استوار می‌داند و می‌گوید ترامپ بیشتر بر دو محور قدرت و شکوفایی تمرکز دارد. وی درباره راهبرد جدید آمریکا در برابر صعود چین تأکید می‌کند که واشنگتن باید از شرکت‌های کوچک و متوسط خود برای سرمایه‌گذاری در آفریقا حمایت کند، قاره‌ای که در سال ۲۰۲۵ میزبان ۱۳ اقتصاد از ۲۰ اقتصاد با سریع‌ترین رشد جهان خواهد بود.

به گفته وی، حدود ۳۰ درصد از ذخایر مواد معدنی حیاتی جهان در آفریقا قرار دارد، اما آمریکا تنها از دو کشور آفریقایی چهار نوع از این مواد را وارد می‌کند، در حالی که ۳۵ کشور آفریقایی دارای ذخایر قابل توجه هستند. در همین حال، چین حدود ۸۵ درصد از فرآوری جهانی عناصر خاکی کمیاب را در اختیار دارد و حجم تجارتش با آفریقا به ۲۴۰ میلیارد دلار رسیده ولی رقم تجارت آمریکا با آفریقا تنها ۴۷ میلیارد دلار است.

سیگنه پیشنهاد می‌کند که آمریکا می‌تواند با ایجاد مراکز منطقه‌ای فرآوری در آفریقا، ضمن ایجاد اشتغال، زنجیره تأمین خود را ایمن‌تر سازد. این راهبرد می‌تواند با اهداف توسعه سبز آفریقا هم‌راستا باشد. او پروژه «کریدور لوبیتو» را نمونه‌ای از همکاری‌های موفق می‌داند؛ طرحی که بیش از سه میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای احداث مسیر ریلی میان آنگولا، زامبیا و جمهوری دموکراتیک کنگو جذب کرده است. این پروژه با حمایت آمریکا و اتحادیه اروپا پیش می‌رود، اما چین پیش از این با ساخت راه‌آهن تانزانیا–زامبیا در دهه ۱۹۷۰ و تعهد اخیر ۱.۴ میلیارد دلاری برای نوسازی آن، گام‌های مهمی برداشته است.

طبق این گزارش، در حالی که ترامپ تعرفه‌های جدیدی را بر ۲۲ کشور آفریقایی اعمال کرد، چین تمامی تعرفه‌ها بر واردات از ۵۳ کشور آفریقایی را حذف کرده است، مگر کشور اسواتینی که با تایوان رابطه دارد.

سیگنه همچنین معتقد است که تحول دیجیتال در آفریقا می‌تواند فرصت جدیدی برای همکاری با آمریکا فراهم کند. این قاره با میانگین سنی ۱۹ سال و رشد سریع زیست‌بوم‌های فناورانه، می‌تواند با بهره‌گیری از رهبری آمریکا در حوزه هوش مصنوعی، نیروی انسانی خود را توانمند کرده و زمینه‌ای برای رشد کارآفرینی و نوآوری ایجاد کند.

منبع: ایرنا

پایان/