به گزارش تحریریه، سفر «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی، به آمریکا و دیدار وی با «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور ایالات متحده در کاخ سفید در شرایطی انجام می‌شود که معادلات منطقه‌ای و جهانی دستخوش تغییر شده است.
پایگاه خبری- تحلیلی «مدرن دیپلماسی» در تحلیل این دیدار آورده است: دیدار ترامپ و محمد بن سلمان، پیچیدگی دیپلماسی خاورمیانه را برجسته می‌کند. در حالی که نفوذ ایالات متحده در خلیج فارس می‌تواند از طریق همکاری‌های دفاعی تقویت شود، ارتباط بین عادی‌سازی روابط با اسرائیل و تشکیل کشور فلسطین همچنان یک مانع بزرگ است.
طبق این تحلیل، موضع محتاطانه عربستان سعودی نشان می‌دهد که مشروعیت داخلی و نگرانی‌های رهبری منطقه‌ای بر فشار خارجی غلبه دارد. البته پیمان دفاعی محدود شاید یک مصالحه استراتژیک باشد که به هر دو طرف اجازه می‌دهد بدون تحمیل امتیازات زودهنگام در مورد اسرائیل و فلسطین، پیشرفتی حاصل کنند.
کارشناسان اعتقاد دارند این سفر تنها یک دیدار سیاسی نیست، بلکه بازتابی از تلاش دو کشور برای بازتعریف روابط راهبردی، اقتصادی و امنیتی خود در دوران جدید است. با توجه به چالش‌های ژئوپلیتیکی، رقابت قدرت‌های جهانی، و نیاز ریاض به تثبیت موقعیت خود در خاورمیانه، این دیدار اهمیت مضاعفی دارد.
یکی از مهمترین محور مورد نظر ریاض در این سفر توجه به همکاری امنیتی است. در واقع نخستین و اصلی‌ترین هدف سفر ولیعهد عربستان، جلب تعهدات امنیتی و دفاعی از سوی واشنگتن است. ریاض سال‌هاست به دنبال تضمینی شفاف و مکتوب از ایالات متحده است تا در صورت احساس تهدید، به‌طور رسمی مورد حمایت آمریکا قرار گیرد. هرچند در دهه‌های گذشته عربستان از طریق خرید گسترده تسلیحات و حضور مستشاران آمریکایی نوعی حمایت غیررسمی دریافت کرده، اما بن سلمان اکنون می‌خواهد این رابطه به سطحی ساختاری و الزام‌آور برسد. برخی حتی اعتقاد دارند کسب جایگاه و تضمین امنیتی همچون قطر یکی از اهداف این سفر باشد.
گرچه رسانه ها جزئیات مذاکرات و دیدارهای اخیر دوطرف را بیان نکرده اند اما گفته می‌شود دو طرف در حال بررسی قالب‌های مختلف همکاری هستند. گزینه نخست، امضای توافق‌نامه‌ای شبه‌دفاعی است که الزام حقوقی محدودی دارد اما نماد تعهد استراتژیک واشنگتن به عربستان محسوب می‌شود. گزینه دوم، صدور یک دستور اجرایی از سوی رئیس‌جمهور آمریکاست که بر اساس آن، حمله به عربستان به‌منزله تهدید علیه منافع ایالات متحده تلقی شود. این الگو پیش‌تر در قبال برخی متحدان منطقه‌ای اجرا شده است.
برای ریاض، این تضمین تنها یک ابزار دفاعی نیست، بلکه ریاض سعی دارد در سایه حمایت آمریکا، تمرکز خود را بر اصلاحات اقتصادی و داخلی بگذارد و از فرسایش منابع خود در درگیری‌ها بکاهد. از طرف مقابل، آمریکا نیز از این همکاری بهره‌برداری ژئوپلیتیکی می‌کند تا نفوذ خود را در خلیج فارس حفظ کند و مانع گسترش حضور چین و روسیه در منطقه شود.
تقویت همکاری‌های اقتصادی و فناوری دیگر محور مورد توجه دوطرف است که بر توسعه روابط اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری تمرکز دارد. عربستان در سال‌های اخیر با اجرای برنامه «چشم‌انداز ۲۰۳۰» تلاش کرده اقتصاد خود را از وابستگی به نفت رها سازد و به مرکز نوآوری و فناوری در خاورمیانه تبدیل شود. سفر ولیعهد سعودی به واشنگتن فرصتی برای جلب حمایت بیشتر شرکت‌های بزرگ آمریکایی در حوزه‌های انرژی‌های نو، فناوری دیجیتال، هوش مصنوعی و صنایع پیشرفته است.
ناظران انتظار دارند چند یادداشت تفاهم اقتصادی امضا شود که می‌تواند شامل ایجاد صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری در حوزه‌های زیرساخت، گردشگری و آموزش فنی باشد. عربستان می‌کوشد با ورود شرکت‌های آمریکایی، هم اشتغال داخلی را افزایش دهد و هم جایگاه خود را به عنوان مقصد سرمایه‌گذاری در خاورمیانه تثبیت کند.
به باور تحلیلگران، یکی از مهمترین محورهای مورد بحث در این سفر مسائل سیاسی و امنیتی خاورمیانه است. عربستان در ماه‌های اخیر تلاش کرده نقش خود را از بازیگر فقط نفتی به میانجی فعال منطقه‌ای تغییر دهد. از این‌رو ولیعهد در دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا درباره پرونده‌های مهمی همچون جنگ غزه، بحران یمن و روند عادی‌سازی روابط با اسرائیل گفت‌وگو می‌کند.
در خصوص مساله فلسطین، ریاض موضعی دوگانه دارد؛ از یک‌سو تمایل دارد مسیر عادی‌سازی با تل‌آویو را باز نگه دارد تا از حمایت آمریکا و غرب برخوردار بماند و از سوی دیگر، تأکید می‌کند که این روند باید با تضمین تشکیل کشور مستقل فلسطینی همراه باشد. این شرط، ابزاری دیپلماتیکی برای حفظ مشروعیت عربستان در جهان عرب و مسلمان به شمار می‌رود.
در پرونده یمن، ریاض به دنبال خروج تدریجی از جنگ و جایگزینی آن با مذاکرات سیاسی است. حمایت ضمنی آمریکا از این راهکار، به سعودی‌ها امکان می‌دهد هزینه نظامی خود را کاهش دهند و وجهه بین‌المللی‌شان را ترمیم کنند. همچنین عربستان در قبال ایران نیز خواهان حفظ فضای گفت‌وگو است اما انتظار دارد واشنگتن موضع فعال‌تری اتخاذ کند.
درکل به نظر می‌رسد سفر محمد بن سلمان به آمریکا بیش از آنکه تشریفاتی باشد، بازتاب مرحله‌ای جدید در سیاست خارجی عربستان است؛ مرحله‌ای که در آن ریاض به دنبال ارتقای جایگاه خود از «شریک تابع» به «شریک برابر» برای آمریکا است. سه محور امنیت، اقتصاد و سیاست منطقه‌ای در این سفر به هم پیوسته‌اند و هریک از دوکشور به دنبال بازتعریف جایگاه خود هستند.
منبع: ایرنا
پایان/
نظر شما