تهران - تحریریه - خروج زودهنگام آمریکا از برخی پایگاههای خود در منطقه باعث می شود تا پیش بینی سیاست آتی این کشور در خاورمیانه دشوار شود.
رویترز به نقل از چند مقام آمریکایی و پیمان ناتو آورده است که آمریکا نیروهای خود در افغانستان را زودتر از موعد مقرر بر اساس توافق با طالبان به 8600 نفر کاهش داده است.
این شتاب آمریکا در نوع خود پرسش‌برانگیز است و احتمالا علت آن به رغبت دونالد ترامپ مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان ربط داده شود. از این منظر می‌توان توافق با طالبان را نوعی توجیه‌تراشی برای راهبرد آتی آمریکا در این کشور جنگ زده دانست. اما به نظرم به فرض صحت این گمانه، لازم است این تصمیم آمریکا را در قابی بزرگتر در سطح منطقه و قطعه‌ای از یک پازل دید.
در کنار این رفتار آمریکا در افغانستان، دو ماهی است که زیر پوست بحران‌ها و تحولات منطقه‌ای شاهد تحرکاتی مشابه در مناطق دیگر هستیم که هنوز انگیزه و هدف آنها مشخص نیست. در عراق، آمریکا چند پایگاه را تخلیه و به نیروهای عراقی تحویل داد و در کنار آن نیروهای خود را در دو پایگاه عین الاسد در الانبار و حریر در اربیل متمرکز کرد.
همچنین پنتاگون در هشتم می سامانه ضد موشکی پاتریوت و چندین جنگنده را از عربستان خارج ساخت. در توجیه این اقدام گفته شده که تهدیدات ایران کاهش یافته است. جالب اینجاست که آمریکا بر عکس این رویکرد در حال تثبیت حضور خود در شرق سوریه است.
فهم این رفتار متناقض آمریکا در سطح منطقه آسان نیست و همین مساله باعث خوانش‌ها و گمانه‌زنی‌های ضد و نقیضی شده است. ناظرانی خارج ساختن تجهیزات جنگی از عربستان و تخلیه برخی پایگاه‌ها در عراق را در چارچوب زد و بندی پنهان با تهران می‌دانند و با اشاره به انتخاب مصطفی الکاظمی به نخست وزیری عراق که مورد حمایت دو طرف هم است، و تحولاتی در سوریه تلاش می‌کنند این گمانه را تقویت کنند و احتمالا این طیف در روزهای آتی نیز عدم برخورد آمریکا با نفتکش‌های اعزامی به ونزوئلا را نیز به عنوان نشانه دیگری بیان کنند.
اما ناظران دیگری خارج ساختن نیروها از افغانستان، تجهیزات از عربستان و تخلیه برخی پایگاه‌ها در عراق را نشانه‌های پیشینی از یک رویارویی نظامی احتمالی با ایران در آینده و قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سوم نوامبر می‌دانند و می‌گویند آمریکا تلاش دارد تا حد ممکن نیروهای خود را از تیررس واکنش ایران در صورت شروع خواسته یا ناخواسته یک درگیری خارج کند. این طیف، وضعیت داخلی آمریکا و تاثیر منفی آن بر شانس پیروزی ترامپ در انتخابات را انگیزه‌ای کافی برای ایجاد تنشی بزرگتر در منطقه می‌دانند.
همچنین عده‌ای دیگر رفتارهای دو ماه اخیر آمریکا در مناطق بحرانی منطقه را متناسب شرایط جداگانه هر منطقه دانسته و به عنوان مثال خارج ساختن سامانه پاتریوت از عربستان را گامی انتقامی نسبت به تصمیم نفتی عربستان می‌دانند که به نظر چنین نگاهی ساده سازی مساله است.
در کنار گمانه‌های پیشگفته، تحلیلگرانی هم کلیت تحرکات اخیر نیروهای آمرکایی را همسو با سیاست دونالد ترامپ برای خارج ساختن نیروهای آمریکایی می‌دانند و مساله شیفت نقطه ثقل سیاست خارجی آمریکا از خاورمیانه به شرق آسیا برای مهار چین را مطرح می‌کنند.
واقعیت اما این است که صرف نظر از صحت و سقم این گزاره‌ها و منطقی یا غیر منطقی بودن هر کدام از آنها، قدر متیقن این است که آمریکا قصد خروج از منطقه را ندارد و فعلا می‌توان تحرکات اخیر نیروهای آمریکایی و جابجایی آنها را در چارچوب سیاست هدفمندتر کردن استقرار این نیروها در منطقه دانست، اما خروجی در کار نیست. آن زمان هم که ترامپ بازی خروج از سوریه را به راه انداخت، نگارنده بیان داشت که خروجی در کار نخواهد بود و چه بسا عکس آن اتفاق بیفتد.
دولت آمریکا که به تازگی طرح معامله قرن را برای حل یکجانبه و یک سویه بحران فلسطین به نفع اسرائیل مطرح و منطقه را وارد تنشی جدید کرده است، بعید است قبل از به سرانجام رساندن این طرح، اطمینان از آینده آن و عادی سازی کامل روابط تل‌آویو در سطح منطقه تا سر حد ائتلاف‌سازی گامی جدی در راستای خروج از منطقه بردارد. البته این بدان معنا نیست که واشنگتن به منطقه پاسیفیک متمرکز نخواهد شد، بلکه هر روز بر تمرکز خود بر این منطقه خواهد افزود.
اما از همه مهم‌تر این که بسیار دور از ذهن و ساده‌انگارانه است که تصور شود آمریکا بدون این که بخواهد تنش با ایران را به مرحله مشخصی بر اساس خواست و برنامه خود پیش ببرد، از منطقه دوری گزیند.
از این رو، نگارنده بر این باور است که تنش‌ها در آینده در سطح منطقه میان آمریکا و ایران نه تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه احتمالا شدت هم پیدا کند؛ اما کنترل شده خواهد بود و اگر حادثه میدانی غیر منتظره‌ای اتفاق نیفتد که کل معادلات را وارد فازی دیگر کند، این تنش با شدتی کنترل شده پیش می‌رود.
پایان/
نظر شما