تاریخ بارها ژاپن را با سختی‌ها آزموده، اما این‌بار معادلات جهانی چنان تغییر کرده که راه برگشتی نیست. تسلیم یعنی از دست دادن همه داشته‌ها، و ایستادگی شاید به قیمت جان باشد.
تعرفه‌ها دیگر تنها عددی در قراردادهای بازرگانی نیستند؛ آن‌ها به زبان جدید دیپلماسی در قرن ۲۱ بدل شده‌اند. در این میدان، ژاپن با راهبردی چندلایه، آلمان با شکایت‌نامه‌های تجاری، و کشورهای آسیای جنوب شرقی با دیپلماسی چندجانبه، علیه انحصار اقتصادی آمریکا صف‌آرایی کرده‌اند.
روزنامه جاکارتا پست در آستانه نشست اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه‌آن) در سرمقاله خود نوشت: ژاپن که ایده ناتوی آسیایی را مطرح کرده است، بخت چندانی برای جذب سران آسه آن نخواهد داشت.
