به گزارش تحریریه، نشریه «تایم» در تحلیل خود آورده است: رابطه هند و چین در حال بهبود است، در حالی که روابط آمریکا با هند تحت ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ سرد شده است. وزیر امور خارجه چین، وانگ یی، در نخستین سفر خود به هند پس از بیش از سه سال، به دهلی نو سفر کرد. به نظر می رسد در دستور کار این دیدار احتمال کاهش تعداد نیروهای نظامی در مرز مورد مناقشه هیمالیا قرار داشت که این گامی مهم در بهبود روابط هند و چین پس از برخورد مرزی مرگبار سال ۲۰۲۰ است که روابط را برای سال‌ها یخ زده نگه داشت.
گرم شدن روابط این دو همسایه منطقه‌ای در حالی اتفاق می‌افتد که در ماه‌های اخیر ترامپ هند را هدف قرار داده است؛ این کشور به مدت طولانی دوست آمریکا و به عنوان سد نفوذ چین در آسیا دیده می‌شد. ترامپ تعرفه «ثانویه» بر هند را به عنوان جریمه‌ای برای خرید نفت روسیه اعمال کرد، در حالی که کاخ سفید اعلام کرد چنین اقدامی را علیه چین، بزرگ‌ترین خریدار نفت روسیه، انجام نخواهد داد؛ واشنگتن و پکن در حال مذاکرات تجاری بیشتر هستند.
«پیتر ناوارو» مشاور تجاری ترامپ در مقاله‌ای در نشریه «فایننشال تایمز» خرید نفت روسیه توسط هند را «فرصت‌طلبانه و به شدت مخرب» خواند و نوشت: «این سیاست دو لبه هند را جایی که آسیب‌پذیر است، یعنی دسترسی‌اش به بازارهای آمریکا را هدف قرار می‌دهد، حتی زمانی که هند در تلاش است خط مالی پشتیبانی خود از جنگ روسیه را قطع کند.» ناوارو ادامه داد: «اگر هند می‌خواهد به عنوان یک شریک استراتژیک آمریکا شناخته شود، باید شروع به رفتار کردن مانند یک شریک کند.»
این جریمه باعث شده تعرفه‌های آمریکا روی کالاهای هندی به نرخ شوکه‌کننده ۵۰ درصد برسد. در همین حال، دولت ترامپ هند را برای دادن امتیازاتی در بخش کشاورزی تحت فشار قرار داد تا به توافق تجاری مطلوب‌تری دست یابد، امری که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، حاضر به کوتاه آمدن در آن نبوده است.
«ایوان لیدارف» پژوهشگر مؤسسه مطالعات جنوب آسیا دانشگاه ملی سنگاپور که در زمینه روابط هند و چین تخصص دارد، می‌گوید: «هدف استراتژیک آمریکا در حفظ روابط نزدیک با هند، متعادل کردن چین، تقویت موقعیت ضعیف جهانی واشنگتن و حداقل تا همین اواخر، حمایت از نظم بین‌المللی تحت رهبری آمریکا بوده است.»
اما سیاست‌های تجاری پرنوسان و گاهی تنبیهی ترامپ به نظر می‌رسد اکنون هند را به سمت چین سوق می‌دهد. لیدارف می‌گوید: «استراتژی ترامپ در قبال دشمنان آمریکا مانند چین و روسیه و همچنین دوستانی مثل هند، بسیار شخصی شده و تحت تأثیر سیاست‌های داخلی، ناپایدار و کوتاه‌مدت است.»
«با این حال، یک منطق استراتژیک مشخص وجود دارد»، او اضافه می‌کند. «احتمالاً دولت [ترامپ] به دنبال تقویت موقعیت آمریکا در برابر چین و کسب منافع استراتژیک و اقتصادی از طریق سیاست‌هایش در قبال روسیه و هند است.»
«ویوک میشرا» معاون برنامه مطالعات استراتژیک در مؤسسه تحقیقاتی Observer Research Foundation، به تایم می‌گوید که رویکرد دولت ترامپ نسبت به هند «از دیدگاه تجاری» است.
به گفته میشرا، در مرکز اختلافات ترامپ با هند، «ایده باز کردن بخش‌های کشاورزی و لبنیات هند» قرار دارد، که بازارهایی سیاسی و حساس هستند.
اما تلاش‌های ترامپ برای فشار آوردن به هند در عوض باعث «تضعیف اعتماد متقابل» بین آمریکا و هند شده و دوستی ترامپ با مودی را نیز تحت تأثیر قرار داده است، لیدارف می‌گوید.
میشرا اضافه می‌کند: «این روش مذاکره نیست… ناگهان تیمی از دولت ترامپ که تجربه کمی در مذاکرات دارند، سعی می‌کنند تصمیم خاصی را تحمیل کنند. این تقریباً مانند نقض اعتماد استراتژیکی است که آمریکا و هند برای مدت طولانی آن را حفظ کرده‌اند.»
علاوه بر این، آمریکا پس از ادعای ترامپ درباره میانجی‌گری برای آتش‌بس بین دهلی و اسلام‌آباد در اوایل امسال، روابط خود را با پاکستان نیز گرم کرده است. لیدارف می‌گوید این اقدام «با شوک و خشم در هند روبرو شده است»، کشوری که پاکستان را دشمن می‌داند، در حالی که پاکستان سال‌هاست توسط چین حمایت می‌شود.
او همچنین اشاره می‌کند که این موضوع نشان می‌دهد روابط آمریکا و هند پیش از این نیز «پر از تناقض‌ها و انتظارات غلط» بوده است. او می‌گوید: «انتظار داشتند که دهلی در برابر پکن با آنها هم‌راستا شود، بازار خود را کاملاً به روی شرکت‌های آمریکایی باز کند و روابطش با روسیه را قطع کند، که این انتظار برای واشنگتن واقع‌بینانه نبود. به همان ترتیب، برای هند هم انتظار داشتند که سخاوت استراتژیک آمریکا نسبت به آن نامحدود باقی بماند یا واشنگتن به خاطر خوشنودی دهلی، روابطش با اسلام‌آباد را توسعه ندهد.»
لیدارف می‌گوید: آسیب به روابط جدی خواهد بود اما کشنده نیست، چون هر دو طرف به یکدیگر خیلی نیاز دارند و سرمایه‌گذاری‌های زیادی در روابط خود کرده‌اند که اجازه نمی‌دهد این رابطه فرو بریزد. به طور ساده، هزینه قطع روابط آمریکا-هند برای هر دو طرف بسیار بالاست. تنش‌های اخیر احتمالاً به روابطی محدودتر اما همچنان محکم و مهم منجر خواهد شد، با سطح پایین‌تر اعتماد و محدودیت‌های بیشتر در پیشرفت این رابطه.
گرم شدن روابط هند و چین در حالی که کشورها به دنبال تنوع‌بخشی به تجارت هستند
لیدارف به تایم می‌گوید که روابط هند و چین در سال‌های اخیر در حال بهبود بوده، به ویژه با توافق دو کشور برای کاهش تنش نظامی در مرز مورد مناقشه اواخر سال گذشته.
او می‌گوید «هند و چین از هزینه سیاسی، اقتصادی و نظامی بسیار بالا آگاه هستند. چین احساس کرد که هند را بیش از حد به سمت آمریکا فرستاده است، در حالی که هند فهمید با نزدیکی بیش از حد به واشنگتن و تبدیل پکن به یک دشمن، استقلال استراتژیک خود را از دست داده است.»
هند و چین در حال برنامه‌ریزی برای از سرگیری پروازهای مستقیم مسافری از ماه آینده پس از پنج سال توقف هستند. همچنین ماه گذشته، جایشانکار، وزیر امور خارجه هند، اولین سفر خود به چین از سال ۲۰۲۰ را انجام داد. انتظار می‌رود مودی نیز در پایان اوت، اولین سفر خود به چین طی هفت سال گذشته را انجام دهد.
به نظر می‌رسد که تسریع در این کاهش تنش به خاطر تعرفه‌های ترامپ بوده است، که باعث شده هند و چین و همچنین بقیه جهان بفهمند که باید تجارت خود را متنوع کنند. لیدارف می‌گوید: «هر دو طرف اهمیت روابط اقتصادی خود و پتانسیل عظیم تجارت و سرمایه‌گذاری دوجانبه‌شان را در دنیایی که به سمت حمایت‌گرایی می‌رود، درک کرده‌اند.»
تعرفه ۵۰ درصدی ایالات متحده بر هند به بسیاری از بخش‌های این کشور به شدت آسیب خواهد زد، در حالی که ترامپ تهدید به افزایش تعرفه‌های بخشی حتی بیشتر، مانند داروسازی کرده است. در همین حال، در حالی که چین و آمریکا مهلت تعیین شده برای رسیدن به توافق تجاری را تمدید کرده و مذاکرات را ادامه می‌دهند، پکن در تلاش است تا روابط تجاری خود را با کشورهای آسیایی، آفریقایی، آمریکای جنوبی و حتی اتحادیه اروپا گسترش دهد.
با این حال، هند از خرید نفت روسیه دفاع کرده، اگرچه گزارش‌هایی وجود دارد که برخی پالایشگاه‌های هند به دنبال جایگزین‌هایی هستند. دیدار نخست‌وزیر مودی با رئیس‌جمهور چین شی جین‌پینگ و همچنین ملاقات‌ها میان مقامات هندی و روسی نشان می‌دهد که هند تمایل ندارد تحت فشار آمریکا تسلیم شود.
بهبود روابط هند و چین می‌تواند نفوذ آمریکا را متزلزل کند
لیدارف می‌گوید بسیار بستگی دارد که بهبود روابط چین و هند تا چه مدت و تا چه اندازه عمیق باشد. این روابط چندین بار به صورت موقتی بهبود یافته و سپس به سرعت دوباره دچار تنش شده‌اند، به ویژه بر سر اختلافات مرزی.
لیدارف معتقد است «در کوتاه‌مدت، بهبود روابط چین و هند ممکن است باعث تنش با دولت ترامپ شود، به‌ویژه در زمانی که ترامپ تلاش دارد دینامیک‌های تجارت جهانی، از جمله بین آمریکا و چین، را به نفع آمریکا متعادل کند.» اما او اضافه می‌کند که در بلندمدت این موضوع می‌تواند عزم آمریکا را برای حفظ هند به‌عنوان دوست خود تقویت کند، زیرا نمی‌خواهد این کشور را به‌عنوان ضربه‌گیر در آسیا از دست بدهد.
لیدارف می‌گوید «اگرچه این موضوع بی‌اعتمادی آمریکا به هند را افزایش می‌دهد، اما احتمالاً ارزش هند را به‌عنوان یک شریک بالا می‌برد و واشنگتن را به تقویت روابط خود با دهلی وادار می‌کند، که این ناشی از منطق ذاتی رقابت میان چین و آمریکا است. بخش بزرگی از نزدیکی بین آمریکا و هند در دو دهه گذشته، نتیجه موقعیت هند به‌عنوان کشور چرخشی مهم در این رقابت و تلاش‌های روزافزون موفق واشنگتن برای جذب آن به سوی خود بوده است.»
به گفته وی، اما در نهایت، دیدگاه آمریکا به‌عنوان یک شریک غیرقابل اعتماد «روند بین‌المللی به سوی چندقطبی شدن بیشتر را افزایش خواهد داد.»
او می‌گوید «نه تنها نقش هند به‌عنوان یک قطب مستقل کمتر وابسته به آمریکا رشد خواهد کرد، بلکه روابط نزدیک‌تر آن با چین، روسیه و اتحادیه اروپا، جایگاه این بازیگران را به‌عنوان سایر قطب‌های اصلی در نظام بین‌الملل تقویت خواهد کرد.» علاوه بر این، این روند می‌تواند نهادهای نوظهور بین‌المللی مانند بریکس را «به‌عنوان بیمه‌ای در برابر وابستگی به واشنگتن» مشروع کند.
لیدارف عنوان می دارد پاسخ ظاهراً قاطع هند به تهدیدات ترامپ ممکن است به چین این پیام را داده باشد که هند خود را از توسعه روابط با دشمنان آمریکا منزوی نکرده است.
او می‌گوید: منطق پشت اقدامات آمریکا مبتنی بر این فرض غیرقطعی است که آمریکا در نظام بین‌الملل همان قدرت و نفوذی را دارد که در دهه ۱۹۹۰ داشت. از این نظر، سیاست آمریکا نسبت به هند، روسیه و چین آزمونی مهم برای دیدگاه ترامپ درباره روابط بین‌الملل و نقش آمریکا در آنها است. در حال حاضر، دولت ترامپ به‌طور فزاینده‌ای در حال کشف محدودیت‌های قدرت آمریکا است.
پایان/
نظر شما