تهران - تحریریه - بودجه نویسی در ایران از دهه ها پیش منتقدان جدی داشته که فشار تحریم ها باعث ضرورت ایجاد اصلاحات ساختاری در بودجه نویسی شده است.

به گزارش تحریریه، بودجه نویسی در ایران مترادف است با سازمان برنامه و بودجه که از محمدرضا پهلوی تا شهید رجایی، سید محمد خاتمی، محمود احمدی نژاد و حتی حسن روحانی منتقد جدی آن بوده و به دنبال انحلال آن بوده اند. سازمان برنامه و بودجه که در عمل برنامه نداشت و فقط بودجه داشت، بودجه ای که بر سر گرفتن سهم بیشتری از آن همواره دعوا و درگیری است و بوی نفت می دهد، را بسیاری از کارشناسان به عنوان مانعی برای توسعه می شناسند. ساختار بروکراتیک این سازمان به نحوی است که بودجه دولت را از نظر عده ای مانند علی طیب نیا وزیر اسبق سابق اقتصاد به موتور تولید تورم تبدیل کرده است. سازمان برنامه و بودجه به دلیل چنین کارکردی هدف انتقادات تند کارشناسان و رسانه ها بوده است و در دوره سید محمد خاتمی در معرض انحلال قرار گرفت، اما در نهایت اسم آن به سازمان مدیریت و برنامه ریزی تغییر کرد و از خطر انحلال نجات یافت. با ین حال این سازمان را محمود احمدی نژاد منحل کرد و همین مطلب بهانه منتقدان وی برای بی برنامه اداره کردن کشور در دولت عدالت شد، زیرا سازمان برنامه و بودجه را مترادف برنامه ریزی در نظر گرفته بودند. سازمان برنامه و بودجه در دوره روحانی احیا و مجددا با چراغ خاموش منحل شد تا کلاف بودجه نویسی کشور پیچیده تر شود و ظاهرا کارشناسان اقتصادی کشور در میدان بودجه به بن بست رسیده اند. با این همه کش و قوس، بودجه جاری کشور در هفت سال گذشته 5.5 برابر شده و رکود تورمی بی سابقه ای هم ایجاد شده است که در تاریخ انقلاب مانند ندارد. این سوال برای مردم و کارشناسان مطرح شده است که مشکل کشور با بودجه نویسی کنونی چیست و چه باید کرد؟ سید شمس الدین حسینی گزینه اصلی ریاست کمیسیون برنامه و بودجه معتقد است که بودجه به یک سند حسابداری تنزل داده شده و برابری دخل و خرج دلیل بودجه خوب و ناترازی بودجه دلیلی بر بودجه بد شده است، اما اینها مساله اصلی نیست و بودجه را باید به عنوان یک سند حکمرانی تعریف کرد. بودجه کنونی نه تخصیص منابع را بهینه کرده و نه آمایش سرزمین را به دنبال داشته است و نتیجه؛ جز تبدیل شدن بودجه به محل کشمکش و لابی نمایندگان و وزرا برای بخشی نگری نیست. از دو سال پیش محمدباقر نوبخت همه کاره بودجه در دولت حسن روحانی و دولت های قبل از محمود احمدی نژاد هم سخن از تغییر ساختاری در بودجه کشور بر زبان می آورد. اگرچه در هیچ جای دنیا، با شکست یک گفتمان و برنامه؛ در اینجا بودجه کشور با تیم کنونی حاکم بر دولت که 30 سال حاکم بر قوه مجریه بوده اند؛ آنها را مسئول ایجاد تغییر نمی کنند، اما این کار در ایران اتفاق افتاده و تیم کنونی دولت خود را متولی اصلاح ساختار بودجه می داند. با این همه، محمدباقر نوبخت هنوز جزئیاتی درباره بودجه مطلوب نگفته و اصلاح ساختار بودجه از منظر دولت؛ در حد کلی گویی باقی مانده است. با تعیین تکلیف کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، آماده کردن طرح اصلاح ساختاری در بودجه نویسی کشور به احتمال زیاد به جریان خواهد افتاد و چشم انداز بودجه کشور برای سالهای آینده مشخص می شود. پایان/