به گزارش تحریریه، پولیتیکو در تحلیلی آورده است پکن این هفته آتش‌بس شکننده تجاری با واشنگتن را شکست و محدودیت‌های گسترده‌ای بر صادرات کالاهایی که حتی مقادیر کمی از عناصر خاکی کمیاب چینی در آنها وجود دارد، اعلام کرد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور خشمگین آمریکا، تهدید به تلافی با اعمال تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی و محدودیت‌های جدید بر صادرات نرم‌افزارهای حیاتی کرد و گفت که «دلیلی برای دیدار با شی جین‌پینگ، رهبر چین، در اواخر این ماه وجود ندارد.»
این گسست، شدیدترین تشدید تنش‌ها بین واشنگتن و پکن از زمان اعمال تعرفه‌های سه‌رقمی دوطرفه در بهار امسال است و تهدید می‌کند که ماه‌ها تلاش آرام برای تثبیت روابط را به هم بزند. همچنین نشان‌دهنده شکنندگی صلح اقتصادی ناآرام دو طرف است و شک و تردید تازه‌ای درباره آمادگی ترامپ برای مقابله با بازی قدرت جدید پکن، در حالی که تیم امنیت ملی‌اش تضعیف شده و استراتژی چینش پراکنده است، ایجاد می‌کند.
این همچنین آزمون واضح‌تری است از توانایی ترامپ برای تبدیل رویکرد معامله‌محورش در تجارت به یک استراتژی منسجم چین — استراتژی‌ای که بتواند در برابر جنگ اقتصادی عمدی و بلندمدت پکن مقاومت کند. بیشتر محدودیت‌های جدید چین از اول دسامبر اجرایی می‌شوند، در حالی که اقدامات تلافی‌جویانه آمریکا از اول نوامبر آغاز خواهد شد.
اورِت آیسن‌استات، معاون دستیار رئیس‌جمهور در امور اقتصادی بین‌المللی و معاون مدیر شورای اقتصادی ملی کاخ سفید در دوره اول ترامپ، گفت: «اقدامات چین توسط دولت به عنوان تشدید عمده تنش‌های تجاری آمریکا و چین دیده می‌شود. چین قدرت خود را به رخ می‌کشد و می‌خواهد به جهان نشان دهد که می‌تواند به عنوان یک نقطه گلوگاهی مهم برای تجارت جهانی عمل کند.»
وزارت بازرگانی چین روز پنج‌شنبه جامع‌ترین کنترل‌های صادرات عناصر خاکی کمیاب را تا به امروز معرفی کرد که به پکن اجازه می‌دهد نه تنها ارسال مواد خام و آهن‌رباها را محدود کند — همان‌طور که قبلاً انجام می‌داد — بلکه هر دستگاهی که این عناصر را در خود دارد نیز مشمول محدودیت شود. از آنجا که عناصر خاکی کمیاب چینی در همه چیز از آیفون‌ها و موتورهای خودروهای برقی تا حسگرهای جنگنده‌ها به کار رفته‌اند، این قوانین عملاً به پکن قدرت وتو بر بخش‌های وسیعی از تولید جهانی می‌دهد.
دامنه بالقوه گسترده اقدام چین و پاسخ آمریکا روز جمعه به وضوح نمایان شد: اعلام تعرفه ترامپ باعث سقوط بازار سهام شد و شاخص S&P 500 بیش از ۲ درصد افت کرد که بدترین روز آن از آوریل بود.
مقامات سابق ترامپ می‌گویند آخرین حمله چین نمایش قدرتی بسیار پیچیده است که تفاوت فزاینده‌ای بین استراتژی بلندمدت چین و رویکرد بداهه‌پردازانه دولت ترامپ نشان می‌دهد.
لیزا توبین، که در دوره اول ترامپ و آغاز دوره بایدن مدیر شورای امنیت ملی در امور چین بوده، گفت: «ما شطرنج دو بعدی بازی می‌کنیم در حالی که پکن شطرنج چهار بعدی.»
دستیاران کاخ سفید اذعان دارند که رویکردشان در سیاست خارجی نسبت به دولت‌های گذشته بیشتر از بالا به پایین بوده تا از پایین به بالا. اما این تصور که کاهش نیروی شورای امنیت ملی اجرای یک استراتژی منسجم سیاست خارجی درباره چین یا سایر مسائل را دشوار کرده، رد می‌کنند. آنها بر این باورند که ساده‌سازی رویکردشان آن را قوی‌تر کرده است.
یک مقام کاخ سفید که خواست نامش فاش نشود، گفت: «رئیس‌جمهور که برای اجرای سیاست خارجی خود انتخاب شده، آن را رهبری می‌کند که منطقی است. همه چیز توسط رئیس‌جمهور تعیین می‌شود و سپس توسط دیگران اجرا می‌شود. تاریخ نشان می‌دهد تعداد بیشتر افراد به معنای نتایج بهتر نیست.»
با این حال، تشدید چین زمانی رخ می‌دهد که ترامپ و شی امیدوار بودند اواخر این ماه در حاشیه اجلاس آسیا-اقیانوسیه در کره جنوبی دیدار کنند. این دیدار که نخستین ملاقات دوره دوم ترامپ بود، می‌توانست روابط را پیش از مهلت ۱۰ نوامبر برای تصمیم‌گیری درباره دور بعدی تعرفه‌ها تثبیت کند.
چین، پس از ماه‌ها احساس برتری، ممکن است در حال آزمایش میزان فشار بر کاخ سفید باشد که معامله‌محوری را ارزشمند می‌داند — و در حال کشف این است که حتی این کاخ سفید هم حد و مرزی دارد.
کریگ سینگلتون، پژوهشگر ارشد چین در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، گفت: «این همان سناریویی است که تحلیلگران هشدار داده بودند — اعتماد به نفس بیش از حد پکن در مقابل بی‌تابی واشنگتن. اینکه ترامپ تشدید کند یا دست نگه دارد، بستگی به واکنش چین در روزهای آینده دارد.»
کمپین فشار پکن به بخش‌های حساس اقتصاد آمریکا از جمله تحریم سویا و دیگر محصولات کشاورزی از ایالت‌های طرفدار ترامپ، بازگشت به رویکرد دوره اول ریاست‌جمهوری او، ضربه زده است. همچنین نشان داده حاضر است در زمینه هزینه‌های بندری به مقابله با آمریکا بپردازد؛ کشورها از ۱۴ اکتبر قصد دارند از کشتی‌های طرف مقابل برای پهلوگیری در بنادر خود هزینه دریافت کنند.
ترامپ مدت‌ها تجارت را معیار اصلی موفقیت در رابطه آمریکا و چین می‌دانست — نگاهی که برخی مقامات سابق می‌گویند ممکن است منافع گسترده‌تر فناوری و امنیت را تحت‌الشعاع قرار دهد.
یک مقام سابق ترامپ که خواست نامش فاش نشود، گفت: «دوره قبل تعادل بیشتری بین مسائل اقتصادی و امنیت ملی وجود داشت. الان بیشتر بحران خاصی حل می‌شود بدون دیدگاه ایدئولوژیک یا استراتژیک بزرگ‌تر.»
قوانین جدید صادرات فراتر از محدودیت‌های پیشین است و نیازمند تأیید دولت برای فناوری‌های مورد استفاده در فرآوری عناصر خاکی کمیاب — از جمله استخراج، ذوب و جداسازی — است و همچنین شهروندان چینی را از ارائه «کمک یا حمایت قابل توجه» به این عملیات در خارج منع می‌کند.
مقامات سابق سیاست چین می‌گویند هدف این است که آمریکا را یادآوری کنند چقدر پکن می‌تواند وابستگی اقتصادی را به اهرم فشار تبدیل کند.
جفری گرتز، مدیر سابق اقتصاد بین‌الملل در شورای امنیت ملی در دوره بایدن، گفت: «این یک اسلحه به سر در مذاکرات است. چین نمی‌گوید الان کاملاً صادرات را قطع می‌کند، اما می‌گوید توانایی این کار را دارد و این پس‌زمینه مذاکرات است.»
ترامپ در فوریه فرمان اجرایی صادر کرد که دستور می‌داد تولید مواد معدنی داخلی «تا حد امکان» افزایش یابد، اما حتی متحدان می‌گویند راه‌اندازی کارخانه‌های جدید سال‌ها طول می‌کشد.
یک فرد فعال در صنعت عناصر خاکی کمیاب که خواست نامش فاش نشود، گفت: «کشور ما خیلی به منابع خارجی وابسته است، مثل این است که کی می‌خواهیم به خودمان کمک کنیم و واقعاً به حل این مشکل بپردازیم؟»
او افزود: «صادقانه بگویم این مشکل ۲۰ سال است که ادامه دارد. مردم نمی‌دانند چقدر وضعیت ما وخیم است.»
و این دقیقاً همان چیزی است که چین روی آن حساب کرده است، گفت برادلی مارتین از رند، که ایده عقب ماندن آمریکا در زمینه عناصر خاکی کمیاب را تأیید کرد.
او گفت: «شرط چین این است که ما نتوانیم به سرعت با آن کنار بیاییم و آسیب‌پذیری ما بیشتر است چون ما بیشتر به خرید آنها نیاز داریم تا آنها به فروش به ما.»
با وجود نمایش این قدرت، پکن علاقه خود را به کاهش تنش‌ها نشان می‌دهد. وزارت بازرگانی چین پنج‌شنبه اعلام کرد می‌خواهد با آمریکا «مکانیسم‌های گفت‌وگوی کنترل صادرات» ایجاد کند تا «امنیت و ثبات زنجیره‌های صنعتی و تأمین جهانی» تضمین شود.
این شاید بیش از یک شعار باشد. توقف صادرات اتیلن به چین توسط دولت ترامپ اوایل امسال — ماده‌ای حیاتی برای صنعت پتروشیمی چین — یادآوری بود که آمریکا نیز می‌تواند صادرات خود را به عنوان اسلحه‌ای علیه اقتصاد چین به کار گیرد.
مارک بوش، مشاور سابق دفتر نماینده تجاری آمریکا و وزارت بازرگانی و استاد دیپلماسی کسب‌وکار بین‌الملل در دانشگاه جورج‌تاون، گفت: «در اینجا هم هویج وجود دارد و هم چماق. چین دارد می‌گوید بیایید زنجیره تأمین، ثبات و امنیت را به شکلی بلندمدت و نه فقط جزئی و مقطعی انجام دهیم.»
ترامپ روز جمعه در دفتر بیضی‌شکل به خبرنگاران گفت هنوز ممکن است با شی دیدار کند و اشاره کرد که تاریخ اجرای تعرفه‌های جدید در اول نوامبر تلاشی برای یافتن راه‌حل با چین است.
گزینه دیگر، تشدید تنش‌های تجاری است که می‌تواند پیامدهای وخیمی برای اقتصاد آمریکا داشته باشد، با توجه به وابستگی پایدار آن به چین برای مواد صنعتی و کالاهای مصرفی وارداتی.
کمرون جانسون، شریک ارشد شرکت مشاوره زنجیره تأمین Tidalwave Solutions در شانگهای، گفت: «محدودیت‌های صادرات عناصر خاکی کمیاب یکی از حملات اصلی بود که آنها می‌توانستند انجام دهند و همین حالا انجام دادند. آنها هنوز در داروسازی، بیوتکنولوژی یا شیمیایی‌ها کاری نکرده‌اند — چین فردا می‌تواند اقتصاد ما را تعطیل کند و ما هیچ کاری نتوانیم بکنیم.»
منبع: مطالعات رسانه‌های بین‌المللی
پایان/
نظر شما