تهران - تحریریه - عطا بهرامی کارشناس مسائل اقتصادی به تشریح وضعیت خودروسازی در ایران و چگونگی غلبه بر بحران آلودگی هوا پرداخت.

 

تحریریه: جناب آقای بهرامی شما منتقد سیاست خودرویی کشور در محورهای تولید، واردات و نظام تعرفه ها هستید و آنرا باعث مشکلات عمده ای در کشور مانند تلفات انسانی، هزینه مضاعف برای خودروهای بی کیفیت و آلودگی هوا می دانید. ضمن ارائه توضیحی درباره وضعیت خودرویی کشور، لطفا توضیح دهید که چرا فکر می کنید سیاست خودرویی کشور بر آلودگی هوا اثر مهم دارد؟

  عطا بهرامی: وضعیت خودرو در ایران را شاید بتوان بدترین نوع در دنیا دانست. اصرار بی منطق بر تولید داخل از یک طرف و سپردن سکان مدیریت خودرویی کشور به مدیران بی کفایت از طرف دیگر باعث تحمیل هزینه های کمرشکن بر مردم شده است. از هزینه های مستقیم مانند کیفیت بد خودروها و مراجعات مکرر مردم به نمایندگی ها گرفته تا متاسفانه تلفات 19 هزار نفری جاده ای که باید به آن صدها هزار مصدوم و معلول را هم اضافه کرد.  

تحریریه: تلفات جاده ای مختص ایران نیست و در کشورهای صنعتی با استاندارد بالای خودروسازی هم وجود دارد.

  عطا بهرامی: بله تلفات در همه جا هست، اما بحث بر سر میزان آن است. در آلمان با 85 میلیون جمعیت حدود 45 میلیون انواع خودرو وجود دارد و تنها 4500 نفر در جاده ها کشته می شوند. در حالیکه در برخی اتوبان های آلمان محدودیت سرعت وجود ندارد. تلفات جاده ای در ایران به شکلی غیرمنطقی بالا است. فرهنگ رانندگی، قوانین ناکارآمد، عدم اجرای سختگیرانه قوانین و البته خودروهای بی کیفیت همه با هم باعث وضع فعلی شده اند.  

تحریریه: پس فقط مساله خودرو نیست؟

  عطا بهرامی: بله، اما فعلا بحث بر سر خودرو است و اگر با همین وضع فعلی؛ مردم ایران هم خودروهای آلمانی سوار می شدند مطمئن باشید تلفات انسانی بسیار کمتر از میزان فعلی بود.  

تحریریه: یعنی باید خودروهای وارداتی را جایگزین کنیم؟ تکلیف تولید و اشتغال داخل چه می شود؟

  عطا بهرامی: حدود نیم قرن خودرو تولید کرده ایم. از مونتاژ خودروهای روز در دهه 1970 که در آن مقطع خودروهای آمریکایی بودند به مونتاژ بنجل های فرانسوی مانند ال-90 و برندهای چینی رسیده ایم. و این یعنی شکست، به همین سادگی. چرا باید بر انجام کاری که بلد نیستیم اصرار کنیم. اگر مساله اشتغال مهم است؛ چرا از صنایع نساجی و کفش دوزی با دیوار بلند تعرفه های 150 درصدی حمایت نمی کنیم. تولید کفش و لباس با کیفیت ممتاز روز در ایران میسر است و فناوری پیچیده ای مانند آنچه در خودرو وجود دارد و ثابت شده است از توان مدیران داخلی خارج است، نیاز ندارد. اما این حمایت دریغ می شود و متاسفانه حمایت همه جانبه ای از خودروسازی داخلی کار را به تولید 30 ساله 405 و 20 و چند ساله پراید و 15 ساله سمند و ال-90 رسانده است.  

تحریریه: یعنی باید خودروسازی را رها کنیم؟

  عطا بهرامی: با وضع فعلی بله. دیوار تعرفه ها باید مانند سایر کالاها باشد تا مردم ایران هم بتوانند خودروهای باکیفیت خارجی سوار شوند. نتیجه آن کاستن از فشار عصبی به مردم به دلیل سر و کله زدن با خودروهای بی کیفیتی است که آنها را شکنجه روحی می کند. مردم ایران با یک تصادف ساده هم باید اسیر درد و رنج جراحت شوند. ضمن اینکه باعث آلودگی هوا هم شده اند که معظل مهمی است.  

تحریریه: این توضیحات قابل توجه است، اما چگونه می توان با خودروهای وارداتی هوا را به شکلی اساسی تغییر داد. کارشناسان محیط زیست مشکل آلودگی هوای تهران و کلان شهرها را چندبعدی می دانند.

  عطا بهرامی: مساله اصلی در فناوری نهفته است. خودروهای تولیدی در برندهای معتبر جهانی در حالت عادی مصرف بسیار کمتری دارند و آلودگی کمتری تولید می کنند. اما بحث فناوری که مطرح می کنیم منظورمان چیست. ببینید امروزه خودروهای هیبریدی و در آینده نزدیک خودروهای برقی در حال جایگزین شدن با خودروهای با سوخت فسیلی هستند. خودروهای هیبریدی معمولا تا سرعت 40 کیلومتر(بالاتر و پایین تر) از باطری برقی استفاده می کنند. طبیعتا در هنگام توقف در پشت چراغ هم موتور با سوخت فسیلی خاموش است و آلودگی تولید نمی کند. در شهرهای بزرگی مثل تهران مردم به ندرت می توانند در کوچه ها و خیابان ها با سرعت بیشتری از 40 تا 50 کیلومتر حرکت کنند. یعنی در مراکز متراکم شهری شاهد حرکت بی آلودگی خودروها خواهیم بود، در حالیکه الان شاهد دود شدید و آزاردهنده اگزوز ماشین ها و مصیبت بارتر از آن؛ موتورسیکلت ها هستیم.  

تحریریه: با این تفاسیر چرا به طرف تولید خودروهای هیبریدی حرکت نکنیم؟

  عطا بهرامی: با وضع فعلی؛ اصرار برای تولید خودروهای هیبریدی هم به سرنوشت مونتاژ از فرانسه و فشار برای ساخت یک مدل برای چند دهه دچار می شود. بنده با تولید داخلی خودرو به طور ذاتی مخالف نیستم، اما اگر با تعرفه هایی مثل سایر کالاها؛ شرکت های داخلی را به رقابت با برندهای خوب دنیا وادار نکنیم به نتیجه نمی رسیم. کاهش شدید تعرفه خودرو تا 15 درصد ضروری است و باید به وضع نابسامان فعلی که قرار است الی الابد پژو 405، سمند، پراید، ال-90 و ... تولید شوند پایان داد.  

تحریریه: اما با طرح شما از 500 هزار شغلی که در صنعت خودروسازی وجود دارد باید چشم پوشی کنیم؟ یک بحران اجتماعی ایجاد می شود.

  عطا بهرامی: این آمار غلط است. اشتغال در تولید خودرو از 50 هزار نفر فراتر نمی رود. بقیه رقمی که شما گفتید در خدمات خودرو فعال هستند و اگر تویوتا هم وارد کنیم به کار خود ادامه خواهند داد و بیکار نمی شوند. همه خودروها سرویس های دوره ای نیاز دارند، همه خودروها پنچر می شوند و همه آنها با تصادف و یا به دلیل استهلاک خراب شده و نیازمند تعمیر می شوند. بنابراین اتفاقی برای اشتغال نمی افتد.  

تحریریه: و سخن آخر؟

  عطا بهرامی: در صورتی که سالی 200 هزار خودروی هیبرید که می تواند بالاتر هم باشد، وارد کشور شده و با تاکید بر شهرهای آلوده توزیع شود با شیب تند شاهد کاهش آلودگی هوا خواهیم بود. طبق برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان آلودگی خودروهای هیبریدی نصف خودروهای معمولی است. شکی نیست که اگر به عنوان مثال آلودگی هوای تهران نصف شود مشکل حل خواهد شد. اما متاسفانه اخباری درباره افزایش تعرفه خودروهای وارداتی به گوش می رسد که نشان می دهد داریم راه را برعکس طی می کنیم. ضمن اینکه باید مواظب بود بازار خودروهای داخلی به برندهای بنجل چینی و فرانسوی سپرده نشود.  

تحریریه: از فرصت که در اختیار موسسه مطالعاتی تحریریه قرار دادید تشکر می کنم.

  عطا بهرامی: من هم از شما متشکرم.