به گزارش تحریریه، تارنمای روسی The international affairs در تحلیلی به قلم «ولادیمیر ساژین» کارشناس ارشد در انستیتوی مطالعات شرق‌شناسی وابسته به آکادمی علوم روسیه (RAS) و پژوهشگر برجسته و متخصص در حوزه خاورمیانه و ایران به ارزیابی شرایط پس از جنگ 12 روزه پرداخته و آورده است:

جنگ ایران و اسرائیل در ۲۴ ژوئن به پایان رسید، اما تنش‌ها پیرامون جمهوری اسلامی ایران نه تنها ادامه دارد، بلکه روز به روز نیز تشدید می‌شود. به نظر می‌رسد یکی از اهداف حمله هوایی و موشکی اسرائیل و آمریکا به ایران این بود که تهران را وادار به مذاکره کند، در حالی که پس از تخریب زیرساخت‌های هسته‌ای و نظامی ایران، هیچ برگ برنده مذاکراتی نداشته باشد و ایران را مجبور به امضای یک توافق هسته‌ای جدید با شروط آنها کند، که در واقع به منزله تسلیم ایران خواهد بود.

خواسته‌های دولت ترامپ افراطی است. این خواسته‌ها عبارتند از: ممنوعیت غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران؛ خروج تمامی ذخایر اورانیوم غنی‌شده از ایران؛ تقویت و گسترش کنترل بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران نه تنها از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بلکه از سوی آمریکا؛ و ممنوعیت توسعه، تولید و استفاده از موشک‌های بالستیک میان‌برد (از 500 تا 5000 کیلومتر).

آمریکایی‌ها اصرار دارند که ایران تنها موشک‌های تاکتیکی با برد حداکثر ۳۰۰ کیلومتر را در اختیار داشته باشد، زیرا در این صورت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قادر نخواهد بود نه به پایگاه‌های اصلی آمریکا در منطقه و نه به اسرائیل دسترسی پیدا کند. این امر، در واقع، به معنای توقف فعالیت‌های سیاسی و نظامی فعال (ایران) در خاورمیانه و قطع حمایت از گروه‌های ضد اسرائیلی در بسیاری از کشورها خواهد بود.

ایران مذاکره با واشنگتن را رد کرد. اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اخیراً اعلام کرده است که در حال حاضر تهران برنامه‌ای برای انجام مذاکرات هسته‌ای با واشنگتن ندارد.(1)

همزمان، ایران با سه‌ کشور اروپایی (بریتانیا، فرانسه، آلمان –E3) که در سال ۲۰۱۵ در انعقاد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) مشارکت داشتند، برای گفت‌وگو موافقت کرده است. مذاکرات، که به برنامه هسته‌ای ایران اختصاص دارد، ۲۵ جولای در استانبول آغاز شد و در سطح معاونان وزرای امور خارجه برگزار می‌شود.

سه‌ کشور اروپایی(E3) اقدامات خود را در قبال ایران با کاخ سفید هماهنگ می کنند. در ۱۶ جولای، گفت‌وگوی تلفنی میان مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، و وزرای امور خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان انجام شد. رؤسای دستگاه‌های دیپلماسی این چهار کشور به ایران اولتیماتوم دادند. اگر تا پایان ماه اوت، توافق هسته‌ای با ایران حاصل نشود، سه قدرت اروپایی قصد دارند مکانیسم "اسنپ بک" (مکانیسم ماشه) را فعال کنند، که به طور خودکار تمامی تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل را که در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام، توافق هسته‌ای با ایران) در سال ۲۰۱۵ لغو شده بودند، بازمی‌گرداند. مقامات آمریکا و اروپا مکانیسم ماشه را ابزاری مذاکراتی برای اعمال فشار بر تهران و همچنین گزینه‌ای جایگزین در صورت شکست دیپلماسی می‌دانند.

در اینجا لازم است توضیحی کوتاه درباره مکانیسم ماشه (Snapback)داده شود. مکانیسم ماشه (بازگشت تحریم‌ها)، بخشی از برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) است که توسط قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید. این مکانیسم در بخش "مکانیسم حل و فصل اختلافات" و در بندهای۳۶ و ۳۷این سند توضیح داده شده است.(2) بر اساس این سند، هر یک از شش قدرت جهانی (در حال حاضر، به جز ایالات متحده که در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد) که در مذاکرات مشارکت داشتند، حق دارد روند بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را در صورت تشخیص آن به عنوان ناقض مفاد برجام و اشاره به موارد نقض شده، آغاز کند. اگر نگرانی‌های مطرح شده ظرف ۳۰ روز برطرف نشود، تحریم‌ها به طور خودکار از سر گرفته می‌شوند. طبق قطعنامه ۲۲۳۱، این به معنای آن است که تحریم‌های بین‌المللی قبلی "همانند گذشته"، یعنی قبل از امضای توافق هسته‌ای، اعمال خواهند شد.

برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها، نیاز به رای‌گیری در شورای امنیت خواهد بود. به نوبه خود، کسانی که خواهان بازگرداندن تحریم‌ها هستند، احتمالاً آمریکا و متحدان غربی‌اش، می‌توانند رای‌گیری را وتو کنند و در این صورت راه برای اعمال تحریم‌ها باز خواهد شد.

از آنجایی که مدت اعتبار برجام در ۱۸ اکتبر به پایان می‌رسد و پس از آن دیگر امکان استفاده از مکانیسم ماشه برای اعمال تحریم‌ها وجود نخواهد داشت، سه‌ کشور اروپایی(E3)عجله دارد تا اواسط سپتامبر تمامی مسائل حقوقی را از نظر سازمانی حل و فصل کند و دقیقاً ظرف30 روز تحریم‌ها را اعلام کند. به همین دلیل است که سه کشور اروپایی برای ایران ضرب‌الاجلی تا پایان اوت برای انعقاد توافق هسته‌ای تعیین کرده‌اند. این، در واقع، یک باج‌خواهی آشکار است: یا توافق با شروط غرب، یا تحریم‌ها.

با این حال، سه‌ کشور اروپایی (E3) فعلاً بهانه رسمی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه را در اختیار دارد. لذا، بر اساس برجام، ایران تنها مجاز بود که سانتریفیوژهای نسل اول کم‌بازدهIR-1 را به تعداد حداکثر ۶۱۰۴ دستگاه به کار گیرد. در سال ۲۰۲۵، پیش از حملات به ایران، در تأسیسات غنی‌سازی نطنز و فردو، سانتریفیوژهای نسل‌های جدید ازIR-2تا IR-9 در حال کار و آزمایش بودند (که برجام چنین چیزی را مجاز نمی‌دانست). بنابراین، پیش از جنگ دوازده‌روزه، ایران تقریباً۷۰۰۰ سانتریفیوژIR-1، تعداد ۶۵۰۰ سانتریفیوژIR-2m، حدود ۴۰۰۰ سانتریفیوژIR-4 و بیش از ۳۰۰۰ سانتریفیوژIR-6 و حتی جدیدترین سانتریفیوژهایIR-9 را (که در مجموع بیش از ۲۰.۵ هزار دستگاه می‌شود) به کار می‌گرفت. از نظر قدرت و کارایی غنی‌سازی، کل مجموعه کنونی سانتریفیوژها در ایران تقریباً معادل ۵۰ تا ۶۰ هزار سانتریفیوژIR-1 است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز تأیید کرده است که آبشارهایIR-6 به طور فعال برای افزایش تولید اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد مورد استفاده قرار می‌گیرند.(3)

ایران، برخلاف الزامات برجام، از سال ۲۰۱۹ تولید و ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود را به شدت افزایش داده است. بر اساس برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تا تاریخ۱۷ مه ۲۰۲۵، کل ذخایر اورانیوم غنی‌شده در سطوح مختلف به شکلUF6، به ۸۴۱۳.۳ کیلوگرم رسیده است. (این در حالی است که برجام تنها ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با غنای۳.۶۷ درصد را مجاز می‌دانست). این میزان شامل: ۷۷۳۰.۲ کیلوگرم اورانیوم با غنای پایین (در مقایسه با ۳۰۰ کیلوگرم مجاز)، ۲۷۴.۵ کیلوگرم اورانیوم با غنای۲۰ درصد و ۴۰۸.۶ کیلوگرم اورانیوم با غنای۶۰ درصد بوده است.(4)

در تاریخ۲ ژوئن ۲۰۲۵، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش خود، اعتراضاتی را علیه ایران مطرح کرد که شامل موارد زیر است: برچیدن تجهیزات آژانس که برای کنترل و نظارت بر فعالیت‌های ایران در زمینه اجرای الزامات برجام طراحی شده بودند؛ امتناع ایران از اجرای پروتکل الحاقی (5)، که اجازه دسترسی‌های اضافی آژانس به تأسیسات هسته‌ای مختلف در ایران را سلب کرده است؛ افزایش چشمگیر حجم تولید و انباشت اورانیوم با غنای بالا، حتی تا ۶۰ درصد. ایران به تنها کشور جهان تبدیل شده است که با وجود عدم برخورداری از سلاح هسته‌ای، چنین ماده هسته‌ای با غنای۶۰ درصد را تولید می‌کند. تمامی این موارد تاکنون به آژانس اجازه نداده است که اطمینان از ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را کسب کند.(6)

با این وجود، فشار اروپا بر ایران با هماهنگی ایالات متحده صورت می‌گیرد. علاوه بر این، واشنگتن نه تنها از سه‌ کشور اروپایی (E3) حمایت می‌کند، بلکه به نوبه خود نیز ایران را تهدید می‌کند. به عنوان مثال، اخیراً دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بار دیگر اعلام کرد که واشنگتن آماده است "در صورت لزوم" حملات مجددی به تأسیسات هسته‌ای ایران انجام دهد.(7)

یعنی در هر زمانی که سه‌گانه اروپایی، آمریکا یا... اسرائیل لازم بدانند(!). بی‌دلیل نیست که بنی گانتس، ژنرال و سیاستمدار اسرائیلی، با توصیف ایران نه تنها به عنوان یک تهدید منطقه‌ای، بلکه یک تهدید جهانی، نظر "خاص" خود را مطرح کرده و بیان داشته که بهترین راه برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، کنار گذاشتن داوطلبانه برنامه هسته‌ای‌اش از سوی تهران است. به گفته او، در شرایط کنونی، اسرائیل ممکن است بار دیگر به اقدامات نظامی متوسل شود.(8)

در آستانه آغاز گفتگو با غرب، دیپلماسی ایران به شدت فعال شده است. رهبری جمهوری اسلامی ایران در ۲۰ ژوئیه، مقامات کلیدی خود، علی لاریجانی، سیاستمدار معتبر، رئیس پیشین مجلس و اکنون مشاور ارشد رهبر معظم آیت‌الله خامنه‌ای، و ژنرال عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع، را به مسکو اعزام کرد.

آن‌ها با عالی‌ترین مقام روسیه دیدار و گفتگو کردند. آقای لاریجانی در مسکو به عنوان فرستاده ویژه رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، حضور داشت و نامه‌ای را به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، تحویل داد. کرملین اعلام کرد که در این دیدار، موضوع هسته‌ای مورد بحث قرار گرفت. علی لاریجانی "ارزیابی‌های خود را از وضعیت وخیم شده در خاورمیانه و پیرامون برنامه هسته‌ای ایران" به رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه ارائه کرد. پوتین، به ویژه، "مواضعی را بیان کرد که بر ثبات اوضاع در منطقه و حل و فصل سیاسی مسائل مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران متمرکز هستند. "جلالی، سفیر ایران در مسکو، اشاره کرد که در دیدار لاریجانی با پوتین، آندری بلواوسوف (9)، وزیر دفاع فدراسیون روسیه، و همتای ایرانی‌اش نیز حضور داشتند. در ۲۱ ژوئیه، ژنرال نصیرزاده با وزیر دفاع روسیه گفتگو کرد و با او تقویت همکاری‌های نظامی را به بحث گذاشت.(10)

تهران به دیدارها و رایزنی‌ها در مسکو بسنده نکرد. نمایندگان وزارت امور خارجه روسیه و چین برای رایزنی درباره مسئله هسته‌ای ایران و به ویژه مذاکرات آتی ایران و سه‌ کشور اروپایی(E3)و به تبع آن موضوع مکانیسم ماشه، به ایران دعوت شدند. اسماعیل بقایی، سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه ایران، اخیراً اعلام کرد: «ما به طور مداوم با این دو کشور رایزنی می‌کنیم تا مانع از فعال‌سازی مکانیسم "بازگشت فوری" (مکانیسم ماشه) شویمیا پیامدهای آن را کاهش دهیم.»(11) شایان ذکر است که در این گفتگوهای مشورتی، رؤسای دپارتمان‌های مربوطه در وزارتخانه‌های امور خارجه در زمینه عدم اشاعه و کنترل تسلیحات، یعنی متخصصان مسائل هسته‌ای در ابعاد دیپلماتیک آن، شرکت داشتند. از طرف فدراسیون روسیه اولگ پوستنیکوف و از طرف چین سون شیائوبو حضور داشتند. در این دیدار که در ۲۲ ژوئیه برگزار شد، طرفین توافق کردند که "رایزنی‌های نزدیک برای هماهنگی مواضع و اقدامات را ادامه دهند." همچنین تصمیم گرفته شد که رایزنی‌های نمایندگان ایران، روسیه و و چین در این خصوص در سطوح مختلف در هفته‌های آتی ادامه یابد.

علاوه بر این، در چارچوب سفر به تهران، روسای هیئت‌های روسی و چینی به طور جداگانه با مجید تخت‌روانچی (12)، معاون وزیر امور خارجه ایران در امور سیاسی، دیدار کردند. آقای تخت‌روانچییک دیپلمات باتجربه است که با موضوع هسته‌ای آشنایی دارد و در مذاکرات و آماده‌سازی برجام شرکت کرده بود. او ریاست هیئت ایرانی را در مذاکرات با سه‌گانه اروپایی بر عهده خواهد داشت.

اطلاعات دقیقی درباره جزئیات گفتگوهای روسیه و ایران در مسکو و تهران در دست نیست، اما می‌توان فرض کرد که در وضعیت بحرانی برای ایران، طرف ایرانی موضوع جایگاه و نقش روسیه را در سناریوهای مختلف پیش روی وضعیت در آینده نزدیک، در رابطه با اولتیماتوم غرب مطرح کرده است. این موضوع را اظهارات اسماعیل بقایی، نماینده وزارت امور خارجه ایران، که در ۲۳ ژوئن بیان شد نیز تأیید می‌کند. او گفت: «ایران، به عنوان کشوری که با روسیه توافقنامه مشارکت استراتژیک دارد، انتظارات و موضع روشنی در قبال نقش فعال مسکو هم در سطح چندجانبه، به ویژهدر شورای امنیت سازمان ملل، و هم در سطح منطقه‌ای دارد.»(13)

مواضع مسکو و پکن در این زمینه همواره ثابت بوده است: تهران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد، اما حق دارد برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود را تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توسعه دهد. همچنین، تمامی مشکلات مرتبط با ایران باید از طریق مسالمت‌آمیز و دیپلماتیک، و بدون فشار تحریمی و نظامی حل شود. این رویکرد کاملاً مورد قبول ایران است.اما، به احتمال زیاد، برای روسیه و چین چندان آسان نخواهد بود که دیدگاه مشترک خود را به کرسی بنشانند و برنامه‌های سه‌گانه اروپایی(E3) را برای اعمال تحریم‌های ضدایرانی با استفاده از مکانیسم ماشه، یا حتی برنامه‌های آمریکا و اسرائیل را برای وادار کردن ایران به تسلیم، از جمله با استفاده از روش‌های نظامی، تغییر دهند. این امر منطقه را بیش از پیش بی‌ثبات خواهد کرد.

ایران بر سر دو راهی است. در شرایط بسیار دشواری که پس از جنگ ایران و اسرائیل برای ایران پیش آمده، رهبری این کشور در برابر یک انتخاب سرنوشت‌ساز قرار گرفته است که با چالش‌هاییاز سویغرب دیکته می‌شود: یا به مذاکرات هسته‌ای تن دهد و از قبل با سازش‌های غیرقابلپذیرش موافقت کند، یا رویارویی با غرب را تشدید نماید.مشکل نه در مذاکرات، بلکه در این است که درباره چه چیزی و تحت چه شرایطی توافق شود. شرایط غربی‌ها، به ویژه آمریکایی‌ها، انعقاد توافقی است که برای ایران به منزله تسلیم باشد.

با اروپایی‌ها، گزینه‌هایی وجود دارد. سه‌گانه اروپایی(E3)وعده می‌دهد که تحریمی اعمال نکند، اگر تهران ۴۰۸.۶ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده۶۰ درصدی را از کشور خارج کند و همچنین با ازسرگیری نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی(IAEA) موافقت کند. باید درک کرد که E3 بر صفر کردن کامل برنامه هسته‌ای ایران اصرار ندارد و احتمالاً آماده است با سطح غنی‌سازی۳.۶۷ درصد اورانیوم، که مطابق با الزامات برجام است، تحت کنترل IAEA موافقت کند. شاید این موضوع مورد قبول رهبری ایران نیز واقع شود. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، بارها تلاش‌های آمریکا و اسرائیل برای توقف برنامه هسته‌ای تهران را رد کرده و اظهار داشته است که این برنامه مطابق با قوانین بین‌المللی ادامه خواهد یافت. (14) همین موضوع را عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز گفته است: تهران تحت هیچ شرایطی از برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود، که آن را یک دستاورد ملی خوانده است، دست نخواهد کشید.(15)

لازم است با احتیاط به این نکته اشاره کرد که ایرانی‌ها در مذاکرات با اروپایی‌ها یک برگه برنده کوچک دارند. اروپا (برخلاف ایالات متحده و اسرائیل) به توسعه روابط مالی-اقتصادی و تجاری با ایران علاقه‌مند است، البته پس از حل "مشکلات ایران" و عادی‌سازی اوضاع پیرامون این کشور. این علاقه اروپا می‌تواند نقش مثبتی در دستیابی به یک نتیجه مصالحه‌آمیز در فرآیند مذاکرات ایفا کند.

به نوبه خود، پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، امروز بیش از هر زمان دیگری به یک توافق هسته‌ای نیاز دارد. مسئله فقط این نیست که موج دیگری از تحریم‌های بین‌المللی چندجانبه می‌تواند اقتصاد بحرانی ایران را که از پیامدهای جنگ متأثر شده، با مشکلات بیشتری روبرو کند. نارضایتی از سیاست‌های جاری حکومت در کشور رو به افزایش است. اخیراً،۱۸۰ فعال اجتماعی و سیاسی ایران بیانیه‌ای را خطاب به رئیس‌جمهور، آقای پزشکیان، امضا کرده‌اند که در آن خواستار آغاز تغییرات اساسی در کشور شده‌اند. امضاکنندگان تأکید می‌کنند که رویارویی نظامی اخیر با اسرائیل باید نقطه عطفی تاریخی باشد که در آن زمان آن رسیده است سیاست‌های تبعیض، انزوای خارجی، و ناکارآمدی در مدیریت کشور کنار گذاشته شوند.(16)

افشار سلیمانی، سفیر سابق ایران در باکو، حتی صریح‌تر صحبت کرد. او اظهار داشت که در شرایط کنونی، ایران باید تصمیمات دشواری بگیرد. به گفته وی، رفاه مردم ایران، امنیت ملی، تمامیت ارضی کشور و منافع ملی نمی‌توانند «قربانی غنی‌سازی اورانیوم» شوند. سلیمانی با یادآوری مذاکرات هسته‌ای اخیر ایران و آمریکا و حملات نظامی اسرائیل و آمریکا به ایران، تأکید کرد که مذاکرات آتی بین سه کشور اروپایی و ایران می‌تواند استفاده از «مکانیسم ماشه» در چارچوب برجام را به تأخیر بیندازد و به موفقیت دیپلماتیک در جهت کاهش تنش‌ها بین کشورهای جهان و ایران دست یابد.(17)

بی‌تردید، دستیابی به توافقی با گروه E3در پارامترهای کلی بر اساس برجام، این امکان را به رئیس‌جمهور پزشکیان می‌دهد که از یک سو مخالفان به صفر رساندن برنامه هسته‌ای را راضی کند و از سوی دیگر، مخالفان تشدید فعالیت‌های هسته‌ای که می‌تواند منجر به جنگی جدید با آمریکا و اسرائیل شود را نیز خشنود سازد.

اما یک "اما"ی بسیار جدی وجود دارد. پشت سر ترویکای اروپایی، آمریکا و اسرائیل ایستاده‌اند که بر خواسته‌های رادیکال خود پافشاری می‌کنند. آیا سه قدرت اروپایی سیاست مذاکره‌ای مستقلی را در راستای منافع خود پیش خواهند برد یا اینکه به دقت خواسته‌های کاخ سفید را اجرا خواهند کرد؟ نحوه عملکرد رئیس‌جمهور ترامپ نامشخص است، با توجه به شخصیت او و ارتباطاتش با محافل اسرائیلی. اولاً، مذاکرات E3- ایران بحث در مورد برنامه موشکی ایران و «رفتار» ایران در خاورمیانه را در بر نمی‌گیرد. و این می‌تواند نارضایتی واشنگتن و اورشلیم (بیت‌المقدس) را برانگیزد.

ثانیاً، آیا ترامپ با ادامه فعالیت‌های هسته‌ای ایران، حتی در مقیاس محدود، موافقت خواهد کرد؟

ثالثاً، آیا تهران تأسیسات تخریب شده در جنگ، از جمله زیرساخت‌های نظامی و هسته‌ای، را بازسازی خواهد کرد؟ با توجه به اینکه سرویس‌های اطلاعاتی فضایی و جاسوسی انسانی آمریکا و اسرائیل فعالانه در حال فعالیت هستند، انجام این کار به صورت پنهانی امکان‌پذیر نخواهد بود.

بنابراین، هرگونه نشانه از احیای پتانسیل‌های نظامی یا هسته‌ای، بهانه جنگ (casus belli) برای آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها خواهد بود. به طوری که در دیدار اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در واشنگتن، چشم‌انداز یک حمله نظامی جدید به ایران را در صورت از سرگیری اقدامات تهران برای ساخت سلاح هسته‌ای، مورد بحث و بررسی قرار دادند.(18) ضمناً نباید فراموش کرد که این کشورها زرادخانه عظیمی از تسلیحات هسته‌ای در اختیار دارند.

بدین ترتیب، صحیح خواهد بود که بگوییم در تابستان پس از جنگ ۲۰۲۵، «لحظه سرنوشت‌ساز» برای ایران فرا رسیده است، زمانی که تصمیم گرفته می‌شود چه مسیری را در پیش بگیرد. با این حال، پیش‌بینی اینکه ایران کدام گزینه را انتخاب خواهد کرد، بریتانیا، فرانسه و آلمان چگونه رفتار خواهند کرد و دونالد ترامپ چه روحیه‌ای خواهد داشت، در حال حاضر بسیار دشوار است. تنها چیزی که درست است تأکید شود این است که جنگ ایران و اسرائیل و تنش کنونی مرتبط با مسئله هسته‌ای ایران، نتیجه یک درگیری چندین ساله بین ایران و اسرائیل است. این درگیری تا حد زیادی ریشه در مشکل تاریخی ایدئولوژی حکومتی ایران دارد که وجود دولت یهود را برنمی‌تابد. در این چارچوب فکری، درگیری در اشکال و جلوه‌های مختلف به زودی پایان نخواهد یافت و مؤلفه هسته‌ای آن اساساً، و به معنای واقعی کلمه، برای هر دو طرف موجودیتی است.

[1] Iran has no plans to hold talks with US in current situation. // Mehr. 21.07.2025. URL: https://en.mehrnews.com/news/234560/Europeans-have-no-justification-to-trigger-snapback-mechanism

[2] United Nations. Security Council Resolution 2231 (2015). Adopted by the Security Council at its 7488th meeting, on 20 July 2015. S/RES/2231 (2015). https://www.iaea.org/newscenter/focus/iran/iaea-and-iran-un-security-council-resolutions-and-statements. pp. 19 – 20.

[3] Anna Erickson. Why the US bombed a bunch of metal tubes − a nuclear engineer explains the importance of centrifuges to Iranian efforts to build nuclear weapons. // The Conversation. 01.07.2025. URL: https://theconversation.com/why-the-us-bombed-a-bunch-of-metal-tubes-a-nuclear-engineer-explains-the-importance-of-centrifuges-to-iranian-efforts-to-build-nuclear-weapons-259883

[4] Доклад Генерального директора МАГАТЭ.// Проверка и мониторинг в Исламской Республике Иран в свете резолюции 2231 (2015) Совета Безопасности Организации Объединенных Наций. 02.06.2025. GOV/2025/24// URL: https://www.iaea.org/sites/default/files/25/06/gov2025-24_rus.pdf

[5] Укреплению режима проверки, проводимой МАГАТЭ, способствует Дополнительный протокол к Соглашениям стран о гарантиях. В соответствии с таким протоколом государства обязаны предоставлять МАГАТЭ более полную информацию о всех аспектах своей деятельности в рамках ядерного топливного цикла. Они должны также предоставлять МАГАТЭ право более широкого доступа и позволять ему использовать самые передовые технологии проверки. То есть, Дополнительный протокол расширяет права МАГАТЭ в осуществлении инспекционной деятельности и предусматривает: снятие ограничений по недопущению конкретных инспекторов на ядерные объекты, упрощение визового режима, возможность проведения необъявленных инспекций и «внезапных» инспекций с уведомлением о визите международных инспекторов на объекты менее чем за 24 часа, использование данных по контролю окружающей среды для целей обнаружения незаявленной деятельности и др. Такая система контроля позволяет МАГАТЭ обеспечить более надежные гарантии, что ядерный материал не будет переключен с мирных на военные цели. (Сайт МАГАТЭ ООН. https://www.un.org/ru/ga/iaea/facts.shtml).

[6] Доклад Генерального директора МАГАТЭ.// Проверка и мониторинг в Исламской Республике Иран в свете резолюции 2231 (2015) Совета Безопасности Организации Объединенных Наций. 02.06.2025. GOV/2025/24//

[7] Трамп заявил о готовности вновь нанести удары по ядерным объектам Ирана. // РБК. 22.07.2025. URL: https://www.rbc.ru/politics/22/07/2025/687ed8f69a7947c4786ba95a?from=newsfeed

[8] Мири Гонта. Израиль на пути повторной войны с Ираном - Ганц назвал причину. // Сursorinfo. 22.07.2025. URL: https://cursorinfo.co.il/israel-news/izrail-na-puti-povtornoj-vojny-s-iranom-gants-nazval-prichinu/

[9] Владимир Кулагин Глеб Мишутин. Россия, Китай и Иран согласуют позиции перед его переговорами с «евротройкой». // Ведомости. 22.07.2025. URL: https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2025/07/22/1125942-rossiya-kitai-i-iran-soglasuyut-pozitsii-peregovorami-s-evrotroikoi

[10] Министры обороны Ирана и России встретились в Москве. // IRNA. 22.07.2025. URL: https://ru.irna.ir/news/85894225/Министры-обороны-Ирана-и-России-встретились-в-Москве.

[11] Amira El-Fekki‎. Iran Builds Alliance with China and Russia in Face of US Threat. // Newsweek. 22.07.2025. URL: https://www.newsweek.com/iran-builds-alliance-china-russia-face-us-threat-2102099

[12] Владимир Кулагин, Глеб Мишутин. Россия, Китай и Иран согласуют позиции перед его переговорами с «евротройкой». // Ведомости. 22.07.2025. URL: https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2025/07/22/1125942-rossiya-kitai-i-iran-soglasuyut-pozitsii-peregovorami-s-evrotroikoi

[13] Представитель МИД Ирана: мы ожидаем от России активной роли в регионе. // IRNA. 23.07.2025. URL: https://ru.irna.ir/news/85871171/Представитель-МИД-Ирана-мы-ожидаем-от-России-активной-роли-в

[14] Ending Iran’s Nuclear Program ‘An Illusion’: President Pezeshkian. // Tasnim. 23.07.2025. URL: https://www.tasnimnews.com/en/news/2025/07/23/3360317/ending-iran-s-nuclear-program-an-illusion-president-pezeshkian

[15] Iran Won’t Abandon Enrichment: FM. // Tasnim. 22.07.2025. URL: https://www.tasnimnews.com/en/news/2025/07/22/3359680/iran-won-t-abandon-enrichment-fm

[16] Андрей Петров. Общественные и политические деятели Ирана призвали власти к кардинальным переменам. // Вестник Кавказа. 09.07.2025. URL: https://vestikavkaza.ru/news/obsestvennye-i-politiceskie-deateli-irana-prizvali-vlasti-k-kardinalnym-peremenam.html

[17] Бывший посол Ирана в Азербайджане: Нельзя приносить благосостояние народа в жертву обогащению урана. // Оxu.az. 21.07.2025. URL: https://oxu.az/ru/v-mire/byvshij-posol-irana-v-azerbajdzhane-nelzya-prinosit-blagosostoyanie-naroda-v-zhertvu-obogasheniyu-urana

[18] Daniel B. Shapiro. Netanyahu’s trip to Washington ends with conflicting signals. // Atlantic Council. 12.07.2025. URL: https://www.atlanticcouncil.org/blogs/menasource/netanyahus-trip-to-washington-ends-with-conflicting-signals/; Трамп анонсировал новые удары по Ирану. // Аvia.pro. 16.07.2025. URL: https://avia.pro/news/tramp-anonsiroval-novye-udary-po-iranu

منبع: https://interaffairs.ru/news/show/52355#_ednref14

پایان/