به گزارش تحریریه، نخست وزیر ارمنستان و رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان عصر جمعه ۱۷ مرداد ۱۴۰۴ (به وقت محلی) در مراسمی در کاخ سفید با حضور دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا، توافق صلح امضا کردند.
ترامپ پس از آن گفت:‌ این اعلامیه که «مسیر ترامپ برای صلح و رفاه بین‌المللی» نامیده می‌شود، یک منطقه ترانزیتی ویژه است که به جمهوری آذربایجان اجازه می‌دهد به (بخش دیگر) خاک خود نخجوان دسترسی کامل داشته باشد.
رئیس جمهوری آمریکا افزود: ارمنستان همچنین در حال ایجاد یک همکاری انحصاری با ایالات متحده برای توسعه این گذرگاه است که می‌تواند تا ۹۹ سال ادامه یابد.

۳۱ تیر ۱۴۰۴، نشریه اسپانیایی Periodista Digital در گزارشی در این باره نوشته بود: ارمنستان، جمهوری آذربایجان و ایالات متحده آمریکا توافق کرده‌اند که یادداشت تفاهمی درباره ایجاد یک کریدور حمل‌ونقل موسوم به پُل ترامپ امضا کنند.

دولت ارمنستان پیشتر گزارش این نشریه را نادرست و جلوه دیگری از جنگ ترکیبی و تبلیغات فریبکارانه خوانده بود.
پیش از آن،‌ سخنگوی وزارت امور خارجه ارمنستان ۲۴ تیر ۱۴۰۴ با رد پیشنهاد نظارت ۱۰۰ ساله آمریکا بر این گذرگاه اعلام کرد که این کشور کنترل قلمرو تحت حاکمیت خود را به هیچ کشور ثالثی واگذار نکرده و نخواهد کرد.
با این حال، نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان و الهام علی‌اف رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان توافقی را در کاخ سفید امضا کردند که هنوز جزئیات برخی از تفاهم‌نامه‌ها مشخص نشده است.
راهگذری که رهبران آمریکا، ارمنستان و جمهوری آذربایجان در کاخ سفید درباره آن سخن گفتند، مسیر ارتباطی است که برخی از آن به عنوان «دالان تورانی ناتو» یاد می‌کنند و از زمان جنگ دوم قره باغ به یکی از موضوعات بحث‌برانگیز تبدیل شده است.
از نگاه برخی کارشناسان، این پروژه صرف‌نظر از منافع جمهوری آذربایجان و ترکیه، به دنبال تقویت نفوذ ناتو و غرب در قفقاز جنوبی و تضعیف ایران، روسیه و چین است.

رئیس دولت ارمنستان در سخنانی پس از امضای توافق‌نامه سه‌جانبه در واشنگتن گفت: این کشور از طریق این پروژه به یک ارتباط ریلی "بسیار مهم" با ایران نیز دست خواهد یافت.

پاشینیان افزود: ما از طریق یک خط کشتیرانی به یک ارتباط ریلی با آسیای مرکزی دست خواهیم یافت. چین به یک مسیر ریلی جدید به غرب دست خواهد یافت که در حال حاضر وجود ندارد. این پروژه می‌تواند به فرصت خوبی برای آغاز همکاری اقتصادی بین ایران و آمریکا و میان روسیه و آمریکا تبدیل شود.

آنچه ارمنستان واگذار کرد و آنچه در اختیار گرفت

موضوع کریدوری که در جمهوری آذربایجان،‌ زنگزور و در ارمنستان،‌ سیویک نامیده می‌شود، اینک نام دولت ترامپ در آمریکا را به یدک می‌کشد و برخی کارشناسان و تحلیلگران سیاسی، پیشتر درباره نقض حاکمیت ارمنستان با اجرای این طرح هشدار داده بودند.
سورن سورنیانتس دانشمند علوم سیاسی ارمنستان شامگاه جمعه پس از امضای توافق‌نامه سه‌جانبه در کانال تلگرام خود نوشت: جمهوری آذربایجان و ایالات متحده از مزایای استراتژیک و اقتصادی واضح و بلندمدتی بهره‌مند شده‌اند و مواضع خود را در منطقه تقویت کرده‌اند، در حالی که ارمنستان تنها یک آرامش موقت دریافت کرده است، اما وابستگی‌های جدید، حاکمیت محدود و خطر قرار گرفتن در مرکز یک بازی ژئوپلیتیکی خطرناک را نیز به دست آورده است.

جمهوری آذربایجان و آمریکا، برندگان واقعی توافق سه‌جانبه؟

این دانشمند علوم سیاسی از جمهوری آذربایجان به عنوان برنده نخست توافق صلح یاد کرده و نوشته است: باکو مشروعیت بین‌المللی برای کریدور مورد نظر خود را دریافت کرد و با امضای بیانیه سه‌جانبه، عملاً به «مالک مشترک» این راهگذر تبدیل خواهد شد.
وی ادامه داد: علی‌اف با این توافق، مجوز دریافت کمک‌های نظامی و مالی مستقیم آمریکا به جمهوری آذربایجان را دریافت کرده است.
این صاحب‌نظر گفت: روز قبل، جمهوری آذربایجان یک معامله بزرگ نفتی بین سوکار و اکسون موبیل منعقد کرد و اتحاد انرژی با ایالات متحده را تقویت کرد.
سورنیانتس خاطرنشان کرد:‌ علی‌اف همچنین یک وعده سیاسی بسیار خطرناک دریافت کرد؛ به گفته او، طرف ارمنی رأساً آمادگی خود را برای تغییر قانون اساسی ابراز کرد.

این دانشمند علوم سیاسی در ادامه از آمریکا به عنوان برنده شماره دو توافق سه‌جانبه ۱۷ مرداد در کاخ سفید یاد کرد و نوشت:‌ ایالات متحده عملا کنترل پروژه کریدور را برعهده گرفت؛ نفوذ روسیه و ایران را در قفقاز جنوبی تضعیف کرد و در مسیر مورد نیاز ترامپ برای معرفی به عنوان فرد صلح‌طلب بود.

توافق سه‌جانبه برای ارمنستان، پیروزی سیستماتیک نیست

سورنیانتس خاطرنشان کرد:‌ توافق سه‌جانبه در کاخ سفید برای ارمنستان یک وقفه کوتاه مدت در تنش با جمهوری آذربایجان است اما یک پیروزی سیستماتیک نیست.
وی افزود:‌ ارمنستان تنها وعده‌های سرمایه‌گذاری و شعارهای پر سر و صدا در مورد تبدیل شدن به یک «قطب حمل و نقل» را دریافت کرد، بدون هیچ تضمین خاص یا تعهدات ثابت.
این دانشمند علوم سیاسی در ادامه نوشت: ارمنستان در مسائل واقعی و حیاتی خود مانند امنیت، تمامیت ارضی و حفاظت از حاکمیت، هیچ دستاوردی به دست نیاورد.
وی تصریح کرد:‌ برای ارمنستان،‌ حتی مبرم‌ترین مسائل نیز حل نشد، هیچ شرایط مشخصی برای رفع انسداد مواصلاتی ایروان وجود ندارد، اسرای ارمنی که در باکو حبس هستند، بازگردانده نشده‌اند و «اشغال‌زدایی» بخشی از سرزمین‌های ارمنستان انجام نشده است.
سورنیانتس ادامه داد: اکنون تغییر قانون اساسی ارمنستان دیگر نه تنها خواسته جمهوری آذربایجان، بلکه تعهدی است که ایروان بر عهده گرفته است.

به گزارش ایرنا، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه پیش‌تر درباره اهداف مخرب آمریکا از ارائه طرح‌های مواصلاتی در منطقه قفقاز جنوبی هشدار داده بودند.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پی تحولات منطقه قفقاز و توافق شامگاه جمعه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان با میانجیگری آمریکا، بیانیه‌ای صادر کرد. در این بیانیه آمده است:‌ جمهوری اسلامی ایران با دقت روندهای جاری در منطقه قفقاز جنوبی را دنبال می‌کند و با هر دو کشور همسایه، جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان، در خصوص این تحولات در ارتباط است.
وزارت امور خارجه ایران تصریح کرد: بدون تردید صلح و ثبات در منطقه قفقاز به نفع همه کشورهای منطقه است. جمهوری اسلامی ایران با استقبال از نهایی‌شدن متن توافق صلح توسط دو کشور، این تحول را گامی مهم در تحقق صلح پایدار در منطقه ارزیابی می‌کند. در عین حال نگرانی خود را از پیامدهای منفی هرگونه مداخله خارجی به هر شیوه و شکلی، به ویژه در مجاورت مرزهای مشترک، که مخل امنیت و ثبات پایدار منطقه باشد ابراز می‌دارد.
در این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران ضمن تاکید بر اتخاذ تمامی تدابیر سیاسی، حقوقی و اقتصادی برای تامین حقوق و منافع ملی خود، باور دارد که ایجاد مسیرهای ارتباطی و رفع انسداد شبکه‌های مواصلاتی زمانی در خدمت ثبات، امنیت و توسعه اقتصادی ملت‌های منطقه خواهد بود که در چارچوب منافع متقابل، رعایت حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورهای منطقه و بدون مداخلات خارجی باشد. جمهوری اسلامی ایران آماده تداوم همکاری‌های سازنده و مبتنی بر منافع متقابل با هر دو کشور جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان برای صیانت از صلح و ثبات و توسعه اقتصادی منطقه از طریق همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای، همچون سازوکار ۳+۳، می‌باشد.

سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز در نشست خبری دوشنبه ۶ مرداد در پاسخ به ایرنا درباره انتشار اخبار و اظهارات متناقض پیرامون تغییر احتمالی در موضع تهران درباره تحولات جاری در قفقاز جنوبی، تأکید کرد که هیچ تغییری در موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران ایجاد نشده است.
اسماعیل بقائی با تفکیک دو موضوع اصلی مذاکرات صلح میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان و موضوع مسیرهای ترانزیتی منطقه‌ای گفت: «نکته‌ای که همیشه بر آن تأکید کرده‌ایم این است که گسترش مسیرهای مواصلاتی به‌هیچ‌ عنوان نباید مغایر با حاکمیت ملی دولت‌ها و تمامیت ارضی آن‌ها باشد و نباید موجب تغییر در ژئوپلیتیک منطقه یا مرزهای شناخته‌شده، شود.

منبع: ایرنا

پایان/