مقدمه

یکی از ویژگی‌های مثبت بازار بورس و اوراق بهادار تهران شفاف بودن آن است. شرکت‌هایی که در بورس فعالیت می‌کنند، باید عملکرد خود را در بازه‌ی زمانی یک‌ساله گزارش دهند و درباره‌ی مسائلی مانند تقسیم سود نقدی شرکت و غیره تصمیم بگیرند. قیمت سهام بعد از سود نقدی تغییر پیدا می‌کند و این تغییر روی تصمیمات سهام‌داران تأثیرگذار است.

سود نقدی که در مجمع سالیانه‌ی تمام شرکت‌های سودده بورسی تصویب و پرداخت می‌شود یکی از مهم‌ترین ابزارهای کسب سود از بازار سرمایه است. برای اطلاع از چیستی سود تقسیمی و تفاوتش با سود شرکت و نحوه‌ی دریافت آن، آگاهی از میزان سود سهم و ماهیت این سود و هر آنچه باید دراین‌باره بدانید تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

سود نقدی تقسیمی DPS

DPS مخفف عبارت Dividend Per Share است که به معنای سود تقسیمی هر سهم است که میزان آن بین شرکت‌های بورسی متفاوت است. شرکت‌ها سیاست‌های متفاوتی درخصوص تقسیم سود دارند.

برخی شرکت‌ها ترجیح می‌دهند بیشترِ سود سهام را بین سهام‌داران تقسیم کنند؛ اما برخی دیگر درصد کمی از سود را تقسیم کرده و بخش عمده‌ی آن را به تأمین نقدینگی لازم برای انجام طرح‌های توسعه‌ای ، اختصاص می‌دهند.

سود تقسیمی به این معناست که سهام‌دار از سهم خود چقدر سود می‌کند و این سود براساس تعداد سهام عادی شرکت به دست می‌آید. شما می‌توانید با یک فرمول خاص که در ادامه می‌آید، سود خود را محاسبه کنید تا در هر دوره بتوانید تخمین بزنید که چه مقدار سود به شما پرداخت خواهد شد.

اهمیت سود نقدی تقسیمی

همان طور که گفته شد سود بسیار مهم است و بقای کسب‌وکار به آن وابسته است. در حقیقت حتی تعیین کردن مقدار سود نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است و تجزیه‌وتحلیلی قوی می‌طلبد. پیش‌بینی سود کار راحتی نیست؛ چون در بعضی از مواقع اعداد و ارقام با هم تطابق ندارند و در این موارد پیدا کردن تفاوت آن‌ها نیازمند بررسی مجدد و طولانی صورت‌های مالی است.

برای جلوگیری از به‌وجودآمدن چنین ایراد بزرگی، راهکارهای مختلفی وجود دارد. یکی از آن‌ها این است که رقم سود را به شکلی استانداردسازی کنیم که به مبلغ سود به ازای هر سهم تبدیل شود. سود نقدی تقسیمی نقش بسیار پر رنگی را در معاملات بازی می‌کند. از همین رو الزام به استفاده از آن در تحلیل‌ها در حوزه‌های مختلف بازارهای مالی در سراسر جهان توصیه شده است.

دراین‌باره بررسی‌های فراوانی انجام شده است که تمامی این موارد را جمع‌بندی کرده‌ایم:
استفاده از ضرایب سود تقسیمی برای سنجش قیمت سهم

در اینجا معامله‌گران و تحلیلگران بازار بورس با اعمال برخی از روابط ریاضی مانند ضرب‌کردن سود تقسیمی در P/E، برای سنجش قیمت سهم استفاده می‌کنند. لازم به ذکر است که سود تقسیمی در نوسان‌های قیمت سهام تأثیرگذار است. باید بدانید که تحلیل سود تقسیمی گذشته در تحلیل‌ها و شبیه‌سازی‌های احتمالی آینده بااهمیت است.

بررسی میزان پوشش سود و سنجش توانایی پرداخت سود نقدی تقسیمی

برای مشخص‌کردن این که آیا شرکت توان پرداخت سود نقدی سهم را دارد یا خیر، مبلغ سود تقسیمی و نسبت آن به سود کل در دوره‌هایش پیشین مهم است. البته باید بدانید که حتماً لازم است سود وجود داشته باشد تا سود تقسیمی پرداخت شود.

پیش‌بینی وضعیت شرکت و تیم مدیریتی

میزان سود تقسیمی در مقابل سود سهام بسیار قابل درک‌تر و آسان‌تر است و به همین دلیل برای مقایسه‌ی عملکرد شرکت‌ها و مجموعه‌ها از آن استفاده می‌شود. البته می‌دانیم که جریان‌های نقدی برای بررسی شرکت‌ها بسیار ضروری است و با توجه به سیاست‌های تقسیم سود یک شرکت می‌تواند تصمیمات متفاوتی اخذ کند.

مقدار سود نقدی تقسیمی

شرکت‌های سهامی عام براساس قانون تجارت، در پایان سال مالی، موظف به برگزاری مجمع عمومی سالیانه و ارائه‌ی گزارش عملکرد اقدامات یک‌ساله‌ی خود هستند و درباره‌ی برخی امور از جمله میزان تقسیم سود تصمیم‌گیری کنند. سهام‌داران برای دریافت بازده نقدی سرمایه‌ی خود یا به عبارت دیگر Dividend Gain، پیشنهاد توزیع حداکثری سود را ارائه می‌کنند.

نماد بورسی یک یا دو روز قبل از تشکیل جلسه مجمع، متوقف می‌شود و تا زمان بازگشایی، امکان خرید و فروش سهام آن نماد وجود نخواهد داشت. این گزارش‌ها از طریق وب‌سایت کدال در دسترس عموم خواهد بود. البته ممکن است سودی وجود نداشته باشد و شرکت با زیان مواجه شده باشد.

تصمیم‌گیری درباره مقدار تقسیمی از EPS به‌عنوان DPS بین سهام‌داران مجمع عمومی شرکت انجام می‌شود. سود سهام به سهام‌دار در یک دوره‌ی زمانی مشخص و نسبت به سهامی که سهام‌دار در آن شرکت سرمایه‌گذاری کرده است محاسبه و برای او واریز می‌شود که به آن سود تقسیمی هر سهم گفته می‌شود.

شرکت‌ها، لزوماً همه‌ی سودی را که در پایان سال مالی به دست می‌آورند، بین سهام‌داران توزیع نمی‌کنند و بخشی از آن را برای اجرای برنامه‌های توسعه‌ای شرکت نگه می‌دارند. مثلاً اگر یک شرکت به ازای هر سهم، پنجاه تومان از صد تومان سود را توزیع کند، DPS شرکت پنجاه تومان خواهد بود.

حداکثر زمان مجاز پرداخت سود نقدی

پس از تصویب این مبلغ، شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت هشت ماه، این مبلغ را به سهام‌داران بپردازد. البته معمولاً شرکت‌ها سود سهام‌داران خرد را زودتر از این موعد پرداخت می‌کنند. منظور از سهام‌داران خرد، سهام‌دارانی هستند که در مقایسه با سهام‌داران عمده، تعداد کمتری از سهام شرکت را در اختیار دارند.

البته خیلی از سهام‌داران خواستار این هستند که مدت زمانی که سود تقسیم می‌شود کمتر از هشت ماه باشد؛ ولی این دوره‌ی زمانی در شرکت‌ها متفاوت است. سودهای تقسیمی می‌تواند به‌عنوان پول نقد، سهام یا شکل‌های دیگر دارایی توزیع شود.
این سود به افرادی تعلق می‌گیرد که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهام آن شرکت را در اختیار داشته باشند.

سود نقدی تقسیمی چه زمانی پرداخت می‌شود؟

اطلاعات مربوط به زمان‌بندی پرداخت و جزئیات آن را می‌توان در وب‌سایت کدال مشاهده کرد. جدول زمان‌بندی پرداخت سود نقدی به‌ترتیب میزان دارایی و تعداد برگه‌ی سهم بوده و همان‌طور که اشاره شدباید تا حداکثر هشت‌ماه از زمان تصویب پرداخت شود. بدیهی است که هر چه زمان پرداخت سود کوتاه‌تر باشد، سهام‌داران راضی‌تر خواهند بود و تمایل به خرید آن سهم بیشتر می‌شود.

سیاست‌های تقسیم سود

از سویی دیگر، مدیران شرکت نیز برای جبران کمبود نقدینگی و جلوگیری از خروج منابع مالی، تمایلی به تقسیم و پرداخت سود ندارند. سهام‌داران و مدیران شرکت در مجمع عمومی سالانه تصمیماتی می‌گیرند که در نهایت به‌صورت یک گزارش در سایت کدال ارسال می‌شود و شرکت‌ها سالانه و یک‌بار، سود نقدی DPS خود را به سهام‌دارانشان پرداخت می‌کنند. پس به عبارتی دیگر می‌توان این‌گونه عنوان کرد که برای رسیدن به دو هدف کلی شرکت‌ها سیاست تقسیم سود را در پیش می‌گیرند: در ابتدا با هدف تأمین نقدینگی برای تداوم رشد شرکت و سپس افزایش ثروت شرکت. چنانچه گفته شد سود تقسیمی (DPS)، تقسیم بخشی از سود شرکت به گروهی از سهام‌داران است که هیئت‌مدیره شرکت تعیین می‌کند. به عبارتی سود سهام، سود پرداختی است که شرکت‌ها به‌عنوان پاداش به سرمایه‌گذاران برای تحمل ریسک می‌پردازند و معمولاً از سود خالص شرکت ناشی می‌شود. در حالی که قسمت اعظم سود به‌عنوان سود انباشته در شرکت نگهداری می‌شود که نشان‌دهنده‌ی پولی است که برای فعالیت‌های تجاری در حال انجام و فعالیت‌های آینده‌ی شرکت استفاده خواهد شد. باقی‌مانده می‌تواند به‌عنوان سود سهام به سهام‌داران اختصاص یابد.

سیاست پرداخت منظم

در برخی مواقع، حتی اگر شرکت سود مناسبی کسب نکند، ممکن است سود سهام پرداخت کند، به این دلیل که سابقه‌ی پرداخت‌های منظم سود سهام شرکت را حفظ کنند.

سیاست پرداخت سود صفر

این نکته را هم باید گفت که هیئت‌مدیره می‌تواند سود سهام را در بازه‌های زمانی مختلف و نرخ بازده‌های مختلف پرداخت کند. البته سودسازی شرکت به معنای پرداخت حتمی سود تقسیمی به سهام‌داران نیست. اگر شرکت زیان‌ده باشد یا طرح‌هایی در حال اجرا داشته باشد و یا هیئت‌مدیره تصمیم بگیرد سودی تقسیم نکند، احتمال دارد سودی تقسیم نشود.

حداکثر و حداقل سود نقدی (DPS) چقدر است؟

باتوجه به تصویب شورای عالی بورس، تمامی شرکت‌های پذیرش‌شده در بازار سرمایه که در سال مالی سود ساخته‌اند، موظف هستند که حداقل ۱۰درصد از سود را بین سهام‌داران تقسیم کنند. از طرفی شرکت‌های بورسی نمی‌توانند بیش از ۹۰درصد سود سال مالی را بین سهام‌داران تقسیم کنند مگر اینکه ذخیره قانونی تصویب‌شده را از قبل پر کرده باشند.

همچنین گاهی ممکن است یک شرکت با تصمیم سهام‌داران عمده اقدام به تقسیم سود انباشته کند که همین امر سود تقسیم‌شده را بیش از سود سال مالی خواهد کرد.

تفاوت DPS و EPS

همان طور که گفته شد شرکت‌های سودده سالیانه یک بار به سهام‌دارانشان سود نقدی (DPS) پرداخت می‌کنند. در ابتدا بسیار ضروری است که بدانیم EPS و DPS چیست؟ کلمه‌ی EPS مخفف عبارت Earning Per Share است که به معنای درآمد هر سهم است. وقتی که شما کل درآمد یک شرکت در پایان سال مالی را بر تعداد سهام آن شرکت تقسیم کنید EPS آن شرکت به دست می‌آید. دو نوع EPS داریم پیش‌بینی‌شده و محقق‌شده که هر کدام کاربرد خود را دارند. EPS سود ساخته‌شده به ازای هر سهم در سال مالی است؛ اما DPS سودی است که بین سهام‌داران تقسیم می‌شود. همان طور که گفتیم شرکت‌های بورسی موظف هستند حداقل ۱۰درصد و حداکثر ۹۰درصد سود ساخته‌شده را بین سهام‌داران تقسیم کنند. مگر در شرایط خاص که شرکت زیان‌ده باشد یا ذخیره‌ی قانونی خود را پر کرده باشد.

فرمول محاسبه‌ی درصد سود تقسیمی هر سهم

این مفهوم از تقسیم «سود نقدی هر سهم»، به «سود هر سهم» به دست می‌آید:

تأثیر سود تقسیمی بر قیمت سهام

از آنجا که سود سهام برگشت‌ناپذیر است و پرداخت سود معمولاً منجر به خروج پول از ترازنامه شرکت می‌شود؛ بنابراین پرداخت سود سهام بر قیمت سهام تأثیر می‌گذارد. اگر تصمیم مجمع مبنی بر تقسیم سود نقدی باشد، نماد شرکت مدنظر بدون محدودیت پنج‌درصدی دامنه‌ی نوسان باز می‌شود؛ اما قبل از آن، مبلغ سود از قیمت هر سهم کم می‌شود.

به عبارت دیگر قیمت تئوریک معادل با کم‌کردن سود تقسیمی از قیمت قبل از مجمع آن سهام است. (سود تقسیمی تصویب‌شده در مجمع – قیمت سهم روز قبل از مجمع = قیمت سهم در روز بازگشایی) در واقع قیمت پایانی سهام در روز قبل از مجمع را در نظر می‌گیرند و سود را از آن کسر می‌کنند.

برای مثال اگر قیمت هر سهم روز قبل از مجمع ۲۰۰ تومان بوده و در مجمع ۲۰ تومان سود به ازای هر سهم تصویب شود، قیمت سهام در روز بازگشایی ۱۸۰ تومان خواهد بود.

در مرحله‌ی بعدی، قیمت را میزان عرضه و تقاضا مشخص خواهد کرد و محدودیت نوسان هم وجود ندارد. هرچه تمایل به فروش بیشتر باشد، قیمت کمتر می‌شود و هرچه خریداران بیشتری وجود داشته باشند، قیمت افزایش می‌یابد.

بر اساس میزان عرضه و تقاضای فروشندگان و خریداران دچار تغییر شده و ممکن است در قیمت‌های بالاتر یا پایین‌تر از قیمت تئوریک معامله شود.

سود نقدی تقسیمی به چه کسانی تعلق می‌گیرد

هر کسی که در زمان برگزاری مجمع، سهام در اختیار داشته باشد، مشمول دریافت سود خواهد شد. تفاوتی ندارد که یک روز قبل از مجمع سهم را خریده باشد یا از مدت‌ها قبل در سهام آن شرکت سرمایه‌گذاری کرده باشد، حتی اگر یک ساعت قبل از بسته‌شدن سهم و رفتن به مجمع عمومی هم آن سهم خریده شود، سود نقدی مصوب در مجمع به دارنده سهم تعلق خواهد گرفت. سود به ازای هر سهم تقسیم می‌شود و هر شخصی که سهام بیشتری داشته باشد، سود بیشتری خواهد برد.

نکات مهم خرید سهم قبل از مجمع

با توجه به مواردی بررسی شده در مقاله سود نقدی تقسیمی، سؤال مهم‌تر این است که آیا در مجمع عادی سالیانه شرکت کنیم یا خیر؟

جواب این سؤال به استراتژی شما در بازار بستگی دارد. معامله‌گرانی که برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت دارند و با نوسان‌گیری خریدوفروش می‌کنند، معمولاً تمایلی برای شرکت در مجامع ندارند. در مقابلِ معامله‌گران کوتاه‌مدت، سرمایه‌گذارانی قرار دارند که با دید بلندمدت اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند و تمایل دارند قبل از مجمع، سهام بخرند و در مجمع شرکت کنند. در هر دو صورت به نکات زیر برای شرکت در مجمع دقت کنید:

نسبت سود نقدی به هر سهم

این نسبت نشان می‌دهد مجمع تصمیم گرفته چه مقدار از سود را در میان سهام‌داران تقسیم کند. طبیعتاً هر چه سود بیشتری تقسیم شود، سهم جذابیت بیشتری خواهد داشت.

نسبت P/E بعد از تقسیم سود

اگر نسبت p/e بعد از مجمع کمتر از رقم این نسبت قبل از مجمع باشد، می‌توان انتظار داشت سهم رشد کند.

تاریخ واریز سود

یک فرصت حداکثر هشت‌ماهه برای واریز سود در نظر گرفته شده است. طبیعتاً هر چه این مدت کوتاه‌تر باشد، زودتر به سود حاصل از سرمایه‌گذاری خود دسترسی خواهید داشت.

شرایط کلی بازار

جو کلی حاکم بر بازار را باید در همه‌ی تصمیم‌گیری‌های خود لحاظ کنید. اگر جو مثبت و بازار پررونق باشد، احتمال افزایش قیمت بعد از مجمع بیشتر خواهد بود و اگر بازار در رکود باشد بالعکس.

وضعیت سود انباشته‌ی شرکت

چنانچه سود انباشته‌ی شرکت زیاد باشد می‌تواند بیش از میزان مقرر سود تقسیم کند و این برای سرمایه‌گذاران جذاب است.

ماهیت فعالیت شرکت

اگر فعالیت شرکت به نحوی باشد که برای ادامه‌ی فعالیت به میزان پول کمتری نیاز داشته باشد و طرح‌های در حال اجرا یا توسعه نداشته باشد احتمال تقسیم درصد بیشتری از سود را می‌توان انتظار داشت.

سابقه‌ی پرداخت سود

چنانچه شرکتی در سال‌های مالی گذشته درصد سود تقسیمی زیادی داشته باشد برای سرمایه‌گذاران بلندمدت جذابیت بیشتری دارد.

چه شرکت‌هایی سود نقدی تقسیم می‌کنند؟

شرکت‌های بزرگ‌تر با سود پیش‌بینی‌پذیر بهترین پرداخت‌کنندگان سود هستند. این شرکت‌ها تمایل دارند که به‌طور منظم سود سهام تقسیم کنند؛ زیرا آن‌ها به‌دنبال به حداکثر رساندن نفع سهام‌داران از راهی به جز رشد طبیعی سهم هستند.

با فرض وجود سود، دو نوع تصمیم‌گیری وجود دارد:

۱- تقسیم سود بیشتر برای جلب رضایت سهامداران
۲- نگه‌داشتن درصد بیشتری از سود برای طرح‌های توسعه‌ای شرکت

رویکردی که در نهایت انتخاب می‌شود تا حدود زیادی به وضعیت، شرایط و سابقه شرکت بستگی دارد. ممکن است عملکرد شرکت در یک سال مالی موفق بوده و منجر به سود شده باشد؛ اما در نهایت مدیریت تصمیم بگیرد سود حداقلی را تقسیم کند و باقی آن مبلغ را برای توسعه‌ی طرح‌های شرکت به کار ببرد.

برای فهمیدن بهتر موضوع به این اشاره می‌کنیم که دو نوع کلی از شرکت‌ها در بازار بورس فعال هستند:

۱- شرکت‌های رشد-مبنا
۲- شرکت‌های ارزش-مبنا

شرکت‌های رشد-مبنا در مسیر رشد و توسعه قرار دارند. درآمد این شرکت‌ها نسبت به گذشته در حال افزایش است و انتظار می‌رود روند روبه‌رشد خود را ادامه دهند. شرکت‌های ارزش-مبنا جایگاه خود را در بازار تثبیت کرده‌اند و سودآوری مناسبی دارند. معمولاً شرکت‌های رشد-مبنا درصد بیشتری از سود سهام را نزد خود نگه می‌دارند تا بتوانند نقدینگی لازم را برای طرح‌ها و پروژه‌های جدید تأمین کنند و به رشد خود ادامه دهند. برعکس، شرکت‌های ارزش-مبنا در وضعیت تثبیت‌شده‌ای هستند و سوددهی خوبی دارند.

آن‌ها می‌خواهند با تقسیم سود بیشتر، سهام‌داران خود را راضی نگه دارند.

شرکت‌ها به دلایل مختلف سود سهام پرداخت می‌کنند. این دلایل می‌تواند پیامدها و تفسیرهای مختلفی برای سرمایه‌گذاران داشته باشد. سهام‌داران می‌توانند به‌عنوان پاداش اعتماد به یک شرکت، انتظار سود سهام داشته باشند. پرداخت سود سهام در یک شرکت مثبت است و به حفظ اعتماد سرمایه‌گذاران کمک می‌کند. همچنین دریافت سود سهام ترجیح داده می‌شود؛ زیرا در بسیاری از کشورها به‌عنوان درآمد معاف از مالیات برای افراد شناخته می‌شود.

برعکس، سودی که از طریق فروش سهمی که قیمت آن افزایش یافته است، حاصل می‌شود، مشمول مالیات می‌شود. معامله‌گرانی که به‌دنبال سود کوتاه‌مدت هستند نیز ممکن است خرید سهامی را ترجیح دهند که منجر به دریافت سود سهام بدون مالیات در کوتاه‌مدت می‌شود.

اعلامیه‌ی سود سهام، با میزان تقسیم بالا می‌تواند نشان دهد که شرکت عملکرد خوبی داشته و سود خوبی کسب کرده است؛ اما همچنین می‌تواند نشان دهد که این شرکت پروژه‌های مناسبی برای تولید بازده بهتر در آینده ندارد؛ بنابراین به‌جای سرمایه‌گذاری مجدد در رشد، از پول نقد خود برای پرداخت به سهام‌داران استفاده می‌کند.

اگر شرکتی سابقه‌ی طولانی در پرداخت سود سهام داشته باشد، کاهش مبلغ سود سهام یا حذف آن ممکن است به سرمایه‌گذاران نشان دهد که شرکت با مشکل روبه‌رو است. کاهش در مبلغ سود سهام یا تصمیم‌گیری درباره‌ی پرداخت سود سهام ممکن است لزوماً به خبرهای بد درباره‌ی یک شرکت تبدیل نشود. بلکه ممکن است باتوجه‌به منابع مالی و عملیاتی آن، مدیریت شرکت برنامه‌ریزی بهتری برای سرمایه‌گذاری آن وجوه نقد داشته باشد.

به‌عنوان‌مثال، مدیریت یک شرکت ممکن است تصمیم بگیرد به‌جای پرداخت سود ناچیز، در پروژه‌ای با بازده بالا سرمایه‌گذاری کند که توانایی افزایش بازده سهام را در بلندمدت برای سهامداران داشته باشد.

شیوه‌های دریافت سود تقسیمی

پس از آنکه از میزان سود نقدی تقسیمی شرکت آگاه شدید می‌توانید برای اطلاع از فرایند نحوه‌ی دریافت سود سهام خود از اطلاعیه‌ی «زمان‌بندی پرداخت سود» در کدال استفاده کنید. فرایند پرداخت سود سهام به‌طور کامل در اطلاعیه‌ها توضیح داده شده است. به‌طور کلی سه روش برای دریافت سود سهام وجود دارد که در ادامه به شرح هریک می‌پردازیم:

۱- مراجعه‌ی سهام‌داران در زمان تعیین‌شده به بانک تعیین‌شده و ارائه‌ی مدارک هویتی و دریافت سود نقدی

در این روش شرکت با یکی از بانک‌ها قراردادی می‌بندد که امکان دریافت سود سهام فقط از طریق همان بانک ممکن است. در سال‌های قبل بسیاری از شرکت‌ها برای دریافت سود سهام، به سهام‌داران خود اعلام می‌کردند که در یک بازه‌ی زمانی مشخص، به شعب یک بانک خاص مراجعه کرده و نسبت به دریافت سود سهام اقدام کنند. این شیوه در حال منسوخ شدن است. لازم به ذکر است که برای دریافت سود سهام از طریق بانک، حتماً باید هنگام مراجعه به بانک، کارت ملی و کد بورسی خود را به‌همراه داشته باشید.

درصورتی‌که سهام‌داران بعد از گذشت ۱۰ سال از تاریخ پرداخت سود، برای دریافت سود نقدی به بانک مراجعه نکنند، سود نقدی تعلق‌گرفته به آن‌ها به حساب خزانه‌ی دولت منتقل خواهد شد.

۲- واریز سود نقدی سهام‌دارانی که احراز هویت سجام را انجام داده‌اند، به همان شماره‌ی حسابی که در سامانه‌ی سجام معرفی کرده‌اند

اخیراً فعالیت در بازار سهام به‌گونه‌ای شده است که سهام‌داران جدید و قدیم باید طی فرآیندی، عضویت سامانه‌ی سجام را دریافت کرده و سپس کارهای مربوط به بازار سهام را از آن طریق انجام دهند. اولین‌بار سود سهم شگویا به حساب سهام‌دارانش از طریق سجام پرداخت شد. البته هنوز همه‌ی شرکت‌ها سود خود را از این طریق پرداخت نمی‌کنند.

فرآیند پرداخت سود با عضویت در سامانه‌ی سجام و ثبت اطلاعات فردی و احراز هویت در این سامانه تکمیل خواهد شد. در واقع این فرآیند به‌منظور جلوگیری از مراجعه‌ی حضوری مکرر افراد به کارگزاری‌های مختلف برای انجام احراز هویت و سهولت در دریافت سود نقدی سهام، به قوانین بورس ایران اضافه شده است. البته علاوه بر کاربردهای بسیار این سامانه، تعداد زیادی از شرکت‌ها از سامانه‌ی سجام برای واریز سود نقدی سهام استفاده می‌کنند.

در حقیقت افراد می‌توانند با یک بار انجام احراز هویت در سامانه‌ی سجام، در هر کارگزاری دلخواه بدون نیاز به احراز هویت دوباره، فعالیت داشته باشند و سود نقدی سهام همه‌ی شرکت‌ها نیز از طریق شماره‌ی حسابی که سهام‌داران در سامانه‌ی سجام ثبت کرده‌اند، واریز شده و دیگر وقت سهام‌داران برای مراجعه‌ی حضوری به بانک‌ها برای دریافت سود تقسیمی تلف نمی‌شود.

در سال‌های اخیر، تعداد زیادی از شرکت‌ها سود سالانه‌ی سهام خود را از طریق سامانه‌ی سجام برای سهام‌داران واریز کرده‌اند؛ اما هنوز استفاده از این روش بین تمام شرکت‌های بورسی فراگیر نشده و اگر شرکتی بخواهد سود تقسیمی را از طریق سامانه‌ی سجام واریز کند، باید در گزارشی که در سایت کدال قرار می‌دهد، به آن اشاره کند.

این نکته حائز اهمیت است که باید در زمانی مشخص و معلوم، درباره‌ی آن بخش از سود انباشته‌ی شرکت تعیین تکلیف شود. به عبارت دیگر، شرکت‌ها موظف هستند که در مدت زمان مشخصی، سود انباشته را از طریق افزایش سرمایه، به سرمایه‌ی ثبت‌شده اضافه کنند؛ در غیراین صورت، بعد از گذشت زمان تعیین‌شده، سود انباشته به‌صورت سود نقدی سهام و طی سال‌های بعد، بین سهام‌داران شرکت تقسیم خواهد شد.

تصمیم‌گیری در خصوص اینکه پرداخت سود دقیقاً به چه روشی انجام شود، در مجمع انجام می‌شود. ممکن است مجمع یک شرکت، فقط روش اول را انتخاب کند و مجمع شرکتی دیگر، برای سهام‌دارانی که احراز هویت سجام انجام داده‌اند، روش دوم را انتخاب کند و برای سهام‌دارانی که احراز هویت سجام را انجام نداده‌اند، روش اول را انتخاب کند. برای اطلاع از جزئیات چگونگی پرداخت سود تقسیمی یک شرکت می‌توانید اطلاعیه‌های کدال مربوط به آن شرکت را بخوانید.

۳- دریافت سود سهام از طریق واریز به حساب سهام‌داران

تعدادی از شرکت‌های بورسی برای پرداخت سود سهام و واریز آن، از سهام‌داران می‌خواهند که شماره‌ی حساب خود را به شرکت اعلام کرده و سود خود را در تاریخ مشخصی دریافت کنند. به این ترتیب، سهام‌داران باید از طریق پورتال رسمی شرکت که مخصوص سهام‌داران است یا از راه‌های دیگری که در اطلاعیه‌ی شرکت آمده است، شماره‌ی حساب خود را برای دریافت سود سهام به شرکت اعلام کنند. سپس شرکت موظف است که سود تقسیمی را به حساب سهام‌داران واریز کند. لازم به ذکر است که در این حالت نیز شرکت مذکور برای آگاهی سهام‌داران، اطلاعیه‌ای با عنوان «زمان‌بندی پرداخت سود دوره‌ی ۱۲ماهه‌ی منتهی به سال مالی شرکت» را در سایت کدال منتشر می‌کند. البته توجه داشته باشید که ممکن است مدتی پس از انتشار این اطلاعیه، به‌دلیل ایجاد تغییر در نحوه‌ی پرداخت یا زمان پرداخت توسط شرکت، گزارش دیگری با همین عنوان و با پسوند «اصلاحیه» مجدداً در کدال قرار گیرد.

برخی از شرکت‌ها برای واریز سود سهام سالانه، به حساب بانکی سهام‌دار نیاز دارند. در این صورت سهام‌دار باید شماره‌ی حساب بانکی خود را در سایت شرکت وارد کند یا از طریق فکس، ایمیل یا پست اطلاعات خود را به امور سهام‌داران شرکت اطلاع دهد.

درصورتی‌که در بانک مشخص‌شده حسابی نداشته باشد، باید برای افتتاح حساب اقدام کند.

شیوه‌های اطلاع از نحوه‌ی پرداخت سود نقدی تقسیمی

برای آنکه متوجه نحوه‌ی دریافت سود سهام شده و اینکه آیا شرکت در مجمع تقسیم سود سهام حضور داشته یا خیر و برای آن‌که بتوانید به اطلاعات سود نقدی سالیانه‌ی سهام شرکت مدنظر دسترسی پیدا کنید، چند راه دارید:

۱- تماس با امور سهام شرکت مدنظر

یک روش برای اطلاع از میزان سود نقدی تعلق‌گرفته به سهام‌دار، تماس با امور سهام شرکت است. شماره‌ی امور سهام شرکت را با جست‌وجو در گوگل و یا از سایت رسمی شرکت می‌توانید به دست آورید. از این طریق می‌توانید از مقدار سود و نحوه‌ی دریافت سود تقسیمی مطلع شوید.

۲- مراجعه به سایت کدال

اگر مراجعه به سایت کدال را برای دریافت اطلاعات مدنظر خود انتخاب می‌کنید، باید مراحل زیر را طی کنید:
۱. وارد سایت کدال به نشانی www.codal.ir شوید؛
۲. روی منوی جست‌وجوی اطلاعیه کلیک کنید؛
۳. در فیلد نماد، «نماد بورسی شرکت» را بنویسید (در سایت tsetmc.com نماد شرکت‌ها مشخص است)؛
۴. برای گزینه‌ی نوع اطلاعیه روی «زمان‌بندی پرداخت سود» کلیک کنید؛
۵. در نهایت روی دکمه‌ی «جست‌وجوی اطلاعیه‌ها» در پایین فرم کلیک کنید؛
۶. اگر اطلاعیه‌ای از طرف شرکت ارسال شده باشد، نشان داده خواهد شد و روبه‌روی اطلاعیه، با کلیک روی آیکون‌ها، «به‌صورت فایل pdf یا عکس» اطلاعات را دانلود کنید؛
۷. توجه داشته باشید که نحوه‌ی دریافت سود در اطلاعیه ذکر شده است.

نکته مهم

بهترین و راحت‌ترین راه فهمیدن اطلاعات درباره‌ی سود تقسیمی مراجعه به سامانه‌ی کدال است؛ اما با درگاه یکپارچه‌ی ذی‌نفعان بازار سرمایه نیز می‌توان به میزان و نحوه‌ی پرداخت سود نقدی مجامع سهامی که به شما تعلق گرفته، دسترسی داشته باشید.

برای اطلاع از میزان سود نقدی تقسیمی شرکت می‌توانید از قسمت نوع اطلاعیه، «خلاصه‌ی تصمیمات مجمع عمومی عادی سالیانه» را انتخاب کنید و بعد از انتخاب گزینه‌ی جست‌وجو، اطلاعیه‌های پرداخت سود سال‌های گذشته‌ی سهم نیز قابل‌مشاهده است.
در زیر تصویری از مراحل مراجعه به کدال برای نمونه آورده شده است که موارد مشخص‌شده در تصویر همان‌هایی است که در بالا گفته شد:

پس از باز کردن گزارش، رقم سود نقدی در جدول «میزان سود» مانند نمونه‌ی زیر مشاهده می‌شود.

۳- مراجعه به درگاه یکپارچۀ ذی‌نفعان بازار سرمایه

برای اطلاع از درگاه یکپارچه‌ی ذی‌نفعان بازار سرمایه به‌صورت زیر عمل کنید:

۱- به درگاه یکپارچه‌ی ذی‌نفعان بازار سرمایه مراجعه کنید و کد ملی یا شناسه‌ی ملی و رمز عبور خود را وارد کنید.

۲- رمز یک‌بار مصرفی را که از طرف شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به شماره‌ی همراه ثبت‌شده‌ی شما در سجام پیامک می‌شود، وارد کنید.

۳- پس از ورود موفقیت‌آمیز به پروفایل خود، به سربرگ «گزارش سودهای تعلق‌گرفته از سال ۹۶ به بعد» مراجعه کرده و سودهای نقدی خود را مشاهده کنید.

نکته مهم

ورود به درگاه یکپارچه‌ی ذی‌نفعان بازار سرمایه فقط برای کسانی ممکن است که احراز هویت سجام را انجام داده‌اند.

چنانچه احراز هویت سجام را انجام نداده‌اید، از طریق اینترنت می‌توانید مراحل احراز هویت خود را طی کنید و سپس برای تأیید نهایی آن به دفتر پیشخوان دولت مراجعه کرده یا به دفاتر برخی از کارگزاری‌ها که به‌صورت رایگان مبادرت ثبت‌نام و احراز هویت می‌کنند، مراجعه کنید.

۴- مراجعه به سایت TSE

روش چهارم برای اطلاع از میزان تقسیم سود سهام شرکت، مراجعه به سایت TSETMC است.

تاریخ‌های مهم درباره‌ی سود سهام

پرداخت سود سهام از ترتیب زمانی وقایع پیروی می‌کند و تاریخ‌های مربوطه برای تعیین سهام‌داران واجد شرایط دریافت سود مهم هستند.

سهام‌داران صاحب سهام در صورتی مشمول دریافت سود نقدی تقسیمی خواهند شد که پیش از برگزاری مجمع، سهام‌دار شرکت باشند. حتی اگر یک روز یا یک ساعت پیش از بسته‌شدن سهم برای برگزاری مجمع اقدام به خرید کرده باشند.

تاریخ اعلامیه

مدیریت شرکت سود سهام را در تاریخ اعلامیه اعلام می‌کند و قبل از پرداخت به سهام‌داران باید آن‌ها را تصویب کنند.

تاریخ سود سهام سابق

به تاریخی که شرایط واگذاری سود سهام منقضی می‌شود، تاریخ سود سهام سابق گفته می‌شود. سهام‌دارانی که سهم را بعد از برگزاری مجمع خریداری می‌کنند، به‌دلیل خرید سهام در تاریخ انقضا یا پس از آن، شرایط دریافت سود را نخواهند داشت.

تاریخ ثبت

تاریخ ثبت، تاریخ انقضا است که شرکت تعیین کرده است تا سهام‌داران واجد شرایط دریافت سود نقدی تقسیمی یا توزیع آن باشند.

تاریخ پرداخت

شرکت پرداخت سود سهام را در تاریخ پرداخت صادر می‌کند، این زمانی است که پول به حساب سرمایه‌گذاران واریز می‌شود.

منظور از سود رسوب‌شده‌ی سهام‌داران چیست؟

همان طور که اشاره شد، بسیاری از شرکت‌های فعال در بورس و فرابورس، سود نقدی سهام را از طریق بانک‌ها بین سهام‌داران خود تقسیم می‌کنند. حال اگر سهام‌داران به شعب بانک تعیین‌شده مراجعه نکنند، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

واقعیت این است که بسیاری از سهام‌داران، به‌دلیل وقت‌گیر بودن فرایند دریافت سود سهام از بانک‌ها، به شعب تعیین‌شده در اطلاعیه‌ی شرکت مراجعه نمی‌کنند و سود آن‌ها بدون استفاده باقی می‌ماند. از طرفی، مبلغ سود برخی از سهام‌داران آن‌قدر ناچیز است که حتی هزینه‌های رفت‌وآمد برای مراجعه به بانک را پوشش نمی‌دهد. به همین دلیل، این سهام‌داران برای مراجعه حضوری به بانک جهت دریافت سود سهام خود تمایلی ندارند و همین موضوع باعث می‌شود که اصطلاحاً سود آن‌ها در بانک رسوب کند.

از این رو؛ به‌دلیل مشکلاتی که هنگام پرداخت سود سهام‌داران از طریق مراجعه‌ی حضوری به بانک‌ها به وجود آمد، سازمان بورس اوراق بهادار قوانینی تنظیم کرد که در آن شرکت‌های بورسی موظف هستند سود نقدی سهام سهام‌داران را از طریق سامانه‌ی سجام به آن‌ها پرداخت کنند.

لازم به ذکر است که مجلس شورای اسلامی نیز جریمه‌ای را برای شرکت‌هایی که از طریق سامانه‌ی سجام به حساب سهام‌داران واریز نکنند، در نظر گرفته است.

مثال از تقسیم سود چند شرکت
شرکت سرمایه گذاری ملی صنایع مس

شرکت ملی صنایع مس ایران، شرکت تولید و استخراج مس ایرانی است که در زمینه‌ی اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری مس، همچنین تولید محصولات مسی همچون کاتد، اسلب، بیلت و مفتول، فعالیت می‌کند. این شرکت سه معدن مس در استان کرمان و سونگون در استان آذربایجان شرقی دارد.

این شرکت با نماد فملی شناخته می‌شود. در این شرکت نیز سود در طی یک زمان خاص به سهام‌داران پرداخت می‌شود ولی به‌تازگی در یکی از گزارش‌ها آمده است که شرکت ملی صنایع مس ایران زمان پرداخت سود به سهام‌داران را تغییر داده است.

البته برخی سهامداران از این شرکت ناراضی هستند به این دلیل که زمان پرداخت سود دیرتر از زمان تعیین‌شده می‌شود. سود تقسیمی فملی در سال ۹۸ به ازای هر سهم ۲۵ تومان تصویب شد. سود ملی مس برای سهام‌دارانی که در سامانه‌ی جامع اطلاعات مشترکان (سجام) ثبت‌نام کرده و شماره‌ی حساب خود را اعلام کرده‌اند، در تاریخ ۳ شهریور ۹۹ واریز شده است. بعد از آن مدیرعامل این شرکت افزوده است که مابقی سود سهام در مهرماه واریز می‌شود.

شرکت پتروشیمی تندگویان

شرکت پتروشیمی شهید تندگویان (سهامی عام) در تاریخ ۱۳۷۷ در ضلع شمال غرب خلیج فارس در استان خوزستان تأسیس شد. میزان اشتغال‌زایی در صنایع پایین‌دستی ۵هزار نفر پیش‌بینی شده است.

میزان کل سرمایه‌گذاری طرح ۷۷۴ میلیون دلار یا ۲۰۸۵ میلیارد ریال است و میزان فروش سالیانه‌ی محصول در ظرفیت طراحی بیش از ۸۰۰ میلیون دلار پیش‌بینی شد. این شرکت هر سال نیروهای زیادی را برای کار جذب می‌کند.

شرکت پتروشیمی تندگویان که نماد آن شگویا است شامل سهام‌داران زیادی است و همچنین به‌تازگی سود تقسیمی شگویا با پیگیری‌ها و تلاش‌های مسئولان و سهام‌داران در نهایت به حساب سهام‌داران واریز شد. به یاد داشته باشید برای اینکه سود به حساب شما واریز شود در ابتدای ثبت‌نام باید شماره‌ی حساب و همچنین شماره‌ی شبا را هم ثبت کنید تا از طریق آن مسئولان بتوانند سود را به حساب شما واریز کنند.

سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی

شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی، شرکت هلدینگ سرمایه‌گذاری متعلق به سازمان تأمین اجتماعی است که در زمینه‌ی مدیریت سرمایه‌گذاری، تجارت و بازرگانی، مدیریت دارایی و مبادلات سهام شرکت‌ها فعالیت می‌کند. شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی شرکتی متشکل از حدود ۱۸۰ شرکت است.

همچنین شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی با نماد شستا یکی از معتبرترین و بزرگ‌ترین شرکت‌هایی است که مردم می‌توانند در آن سهام بخرند و سهام‌دار این شرکت شوند. به گفته‌ی اخبار سود سهام‌داران شستا بیش از ۱۹هزار میلیارد تومان بوده است و تعداد سهام‌داران خرد ۱۷۹ درصد رشد کرده است.

گروه صنایع کاغذ پارس

گروه صنایع کاغذ پارس سال ۱۳۴۶ در خوزستان با هدف استفاده از باگاس تولیدشده در کارخانه‌ی نیشکر هفت‌تپه تأسیس شد و توانست در سال ۱۳۴۹ به بهره‌برداری برسد که در آن تولید خمیر و کاغذ لازم برای صنایع سلولزی، بهداشتی، بسته‌بندی و همچنین تولید محصولات استراتژیک و ارگانیک از موادی که در فرآیند تولید خمیر به‌عنوان محصول جانبی تولید می‌شوند انجام می‌شود.

گروه صنایع کاغذ پارس نماد چکاپا است و به سهام‌داران این شرکت سود سهام را در مدت دوره‌ی ۱۲ ماهه پرداخت می‌کند و مدیرعامل گروه صنایع کاغذ پارس گفته است که سود تقسیمی چکاپا ۱۵ تومان شده است.

شرکت سرمایه‌گذاری سیتا

مجموعه‌ی سیتا شرکت سرمایه‌گذاری سیمان تأمین است. سود تقسیمی سیتا ۷۷ تومان برای هر سهم تعیین شده است و همچنین شرکت سیتا یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تأمین سیمان در ایران است که به گفته‌ی مدیرعامل این شرکت سال گذشته ۳۰ درصد از سیمان کشور را توانسته تأمین کند.

شرکت‌های بسیار زیادی زیرمجموعه‌ی شرکت سرمایه‌گذاری سیمان تامین هستند. نکته‌ی قابل توجه این است که بیشترِ کارمندان سیتا جزو سهام‌داران این شرکت هستند.

سود تقسیمی زیاد خوب است یا بد

همیشه موضوع تقسیم سود از جذابیت زیادی برای فعالان بازار به‌ویژه سهام‌داران خرد برخوردار است. این در حالی است که تقسیم سود زیاد در بین سهام‌داران را نمی‌توان نکته‌ی مثبتی دانست. بررسی کارشناسان نشان می‌دهد که بیشترین نسبت سود تقسیمی سهام در سال ۱۳۹۸ با ۵۴ درصد بوده است. میانگینی که با احتساب وزن شرکت‌ها (سرمایه) حدود ۶۰ درصد برآورد می‌شود.

میزان سود تقسیمی به سیاست‌های کلی تقسیم سود شرکت بستگی دارد. این را هم باید بدانید که همه‌ی شرکت‌ها سودده نبودند و نیستند و شما باید قبل از خریدن سهام تحقیقات زیادی انجام دهید که کدام شرکت معتبرتر است و سوددهی بالایی نسبت به بقیه‌ی شرکت‌ها دارد و سپس در آن شرکت با خیال راحت سهام بخرید.

بعضی از شرکت‌ها مخصوصاً شرکت‌های تازه‌تأسیس که بنام و معروف نیستند در شرکت خود سهام برای فروش گذاشته‌اند و افرادی قبل از تحقیق درباره‌ی این شرکت سهام‌هایی خریداری کرده‌اند که بعضی از همان شرکت‌ها سوددهی خیلی پایین در مدت زمانی زیاد داشته‌اند و حتی بعضی از این شرکت‌ها نه‌تنها سوددهی کم داشته‌اند؛ بلکه ورشکست شدند و نتوانستند سود سهام‌داران و حتی پول اولیه‌ی آن‌ها را پرداخت کنند.

گفته شده است برخی از شرکت‌ها سود خود را به‌منظور پیشرفت طرح‌های توسعه انباشته می‌کنند و تقسیم سود محدودی دارند که سهام‌دارانش این موضوع را به نفع خود می‌دانند.

در واقع در این مواقع باید تعادلی ایجاد کنیم که هم سهام‌داران از آن سود بهره‌مند شوند و هم شرکت مدنظر بتواند سرمایه‌گذاری مطلوب و مدنظر خود را انجام دهد. در حقیقت در این مواقع باید مجموعه‌ی مدنظر سیاستی را اتخاذ کند که از سود مدنظر و به‌دست‌آمده قسمتی را برای راضی نگه‌داشتن سهام‌داران کنار بگذارد و با مابقی آن بتواند در شرکت‌های زیرمجموعه و وابسته‌ی خود سرمایه‌گذاری‌های مناسبی را انجام دهد.

سوالات متداول درباره سود نقدی تقسیمی

سود تقسیمی در چه مدت زمانی به سهام‌داران پرداخت می‌شود؟

سود تقسیمی نسبت به شرکت مدنظر گاها حدود ۸ الی ۱۲ ماه طول می‌کشد تا به حساب سهام‌داران واریز شود.

آیا سهام‌دار می‌توانند سود سهام خود را به‌صورت نقدی دریافت نکند؟

بعضا سهام‌دار می‌تواند به‌جای اینکه سود سهام خود را نقدی دریافت کند به‌ازای مبلغ سود در آن شرکت سهام بخرد.

آیا می‌توان در هر شرکتی سرمایه‌گذاری کرد؟

اکثر شرکت‌ها سوددهی خیلی کمی دارند یا در مدت زمان تعیین‌شده سود را به سهام‌داران پرداخت نمی‌کنند. بنا به این دلیل بهتر است که افراد در شرکت‌های معتبر سرمایه‌گذاری کنند.

سود تقسیمی هر سهم چیست؟

میزان سودی که به ازای هر سهم، بین سهام‌داران توزیع می‌شود، سود تقسیمی هر سهم یا اصطلاحاً DPS گفته می‌شود. DPS مخفف عبارت Dividend Per Share است.

تصمیم‌گیری در خصوص تقسیم سود چگونه انجام می‌شود؟

تصمیم‌گیری در خصوص میزان تقسیم سود، در مجمع عادی سالیانه و با رأی‌گیری از سهام‌داران انجام می‌شود. پس از تصویب این مبلغ، شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت هشت‌ماه، این مبلغ را به سهام‌داران بپردازد. این سود به افرادی تعلق می‌گیرد که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهام آن شرکت را در اختیار داشته باشند.

DPS را چگونه می‌توان از طریق سایت کدال مشاهده کرد؟

برای آن‌که بتوانید میزان سود نقدی هر سهم را در سایت کدال مشاهده کنید، باید گزینه‌ی «خلاصه‌ی تصمیمات مجمع عمومی سالیانه» را انتخاب کنید. در یک توضیح مختصر می‌توان بیان کرد که در مجمع عمومی سالیانه‌ی شرکت‌ها، میزان سود نقدی سال مالی پیشین هر شرکت تصویب می‌شود.

آیا برای دریافت سود نقدی مجمع سهم خود باید کار خاصی انجام دهید؟

برای اطلاع از نحوه و میزان سود نقدی سهام موجود در پرتفوی خود حتماً اطلاعیه‌های شرکت را که در سامانه‌ی کدال قرار می‌گیرند مطالعه کنید. در برخی سهم‌ها برای دریافت سود مجمع باید به بانک مراجعه حضوری کرد.

منبع: کلینیک اقتصاد

پایان/